MÜZİK EĞİTİMCİSİ YETİŞTİRMEDE AKTİF EĞİTİMİN YERİ VE ÖNEMİ

Yrd.Doç.Dr.Sermin BİLEN*

Arş.Gör.Esin UÇAL

Arş.Gör.Banu ÖZEVİN

Dokuz Eylül Ünv. Buca Eğt.Fak.

GSEB-MEABD-İzmir

* Cumhuriyetimizin 80. Yılında Müzik

Sempozyumu, 30-31 Ekim 2003,

İnönü Üniversitesi, Malatya

Bildiriler,s.93-101.

Özgüvenli ve yaratıcı olma, çağımızın insan modelinin önemli özellikleri arasındadır. Müzik eğitimi bu özelliklerin geliştirilmesinde en uygun alanlardan birini oluşturmaktadır.Müzik eğitimcilerinin nitelikli yetiştirilmesi, çağdaş bireylerin yetiştirilmesinde önde gelen etmenler arasındadır.Türkiye’de müzik derslerini nitelikli yürütecek öğretmenler üç grupta toplanabilir: Okulöncesi eğitim öğretmenleri, sınıf öğretmenleri ve müzik öğretmenleri. M.E.B. ilköğretim müzik derslerinin müzik öğretmenlerince yürütülmesi öngörülmektedir. Yeterli sayıda müzik öğretmeninin olmaması, müzik derslerinin sınıf öğretmenlerince yürütülmesine yol açmaktadır. Müzik eğitiminin bireyin gelişiminde çok küçük yaşlardan başlayarak önemli olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, okulöncesi eğitim ve sınıf öğretmenlerinin de müzik eğitimciliği açısından müzik öğretmenleri kadar nitelikli yetiştirilmeleri büyük önem taşımaktadır.Geleneksel öğretmen yetiştirme sistemi müzik eğitimi açısından ele alındığında çağdaş bireyleri yetiştirecek öğretmen modelini oluşturma işlevini yerine getirememektedir. Çağın gereksinimlerini karşılayacak öğretmenlerin yetiştirilmesinde, aktif öğrenme yaklaşımları, geleneksel öğrenme yaklaşımlarına yeğlenmektedir. Konuya açıklık getirmesi açısından, geleneksel öğretim ile aktif öğrenmenin karşılaştırılması yararlı olacaktır. Çizelge 1 incelendiğinde, sınıfın genel görüntüsü, öğrenci ve öğretmenin rolü, müzik bilgilerinin öğrenilmesi, çalgı ve materyallerin kullanılması, ritmik ve ezgisel çalışmalar, oyun ve dans etkinlikleri ve yaratıcılığın geliştirilmesi yönlerinden aktif sınıf ile geleneksel sınıf arasında çok farklılıklar olduğu görülecektir.Aktif öğrenme sınıflarındaki öğrenciler öğrenme sürecine aktif katılırken, geleneksel sınıflardaki öğrenciler öğretmenin aktardığı bilgileri pasif alıcı durumundadırlar.Aktif öğrenme sınıflarında öğrencilerin müzik yaşantıları içinden bilgiyi keşfetmeye yönlendirilmeleri kalıcı öğrenmeler sağlarken, bilgiden müziğe gidilen bir yaklaşımın izlendiği geleneksel sınıflardaki öğrenmenin ezberin ötesine geçmemesine, not için ezberlemenin strese neden olmasına ve bilginin unutulmasına yol açabilmektedir.Aktif öğrenme sınıflarındaki çalgı ve materyallerdeki çeşitlilik, öğretmen adaylarının müzik eğitimine farklı boyutlardan da bakmalarını sağlamaktadır. Ayrıca beden dilinin kullanılmasına yönelik doğaçlama dans ve çocuk oyunlarına yer verilmesi, kendilerine güven duygularının gelişmesi ve öğretmen olduklarında da etkili bir öğrenme ortamı yaratmalarını sağlayabilir. Geleneksel sınıflardaki sınırlı çalgı ve materyal kullanımı, müzikli çocuk oyunları ve dansları bilgi olarak öğrenme öğrencilerin müzik eğitimine tek düze bir bakış açısıyla bakmalarına neden olabilir.Aktif öğrenme sınıflarında solfej eğitimi geleneksel sınıflardaki öğretmenin taklit edilmesi temeline dayalı eğitimin tersine hem ritmik hem ezgisel duyma yetisini geliştirecek düşünme stratejilerine dayalıdır. Bu stratejiler, müziksel duyma yetisinin gelişmesinde etkilidir.Geleneksel sınıflarda yaratıcılığın geliştirilmesi kaygısı yaşanmamaktadır. Oysa aktif öğrenme sınıflarında yaratıcılığın geliştirilmesi müzik eğitiminin temel amaçlarındandır.Aktif öğrenme sınıflarında tüm bu etkinliklerin yönlendirilmesinde öğretmen dikte ettirme yerine rehberlik etme rolünü yeğlemektedir.Sonuç olarak geleneksel sınıftaki temel müzik bilgilerinin, şarkıların, çalgıların öğretilmesinde öğretmenin dikte ettirici rolü öğretmen adaylarının müziksel becerilerinin ve yaratıcılıklarının gelişmesini köreltmekte dolayısıyla öğretmenliğe başladıklarında da etkili müzik öğrenme yaşantılarını yönlendirme yeteneklerini sınırlamaktadır. Bu da “bireyin müzik potansiyelinin ve yaratıcılığının açığa çıkarılıp geliştirileceği bir öğrenme süreci” (Bilen, 1999) olarak tanımlanabilecek çağdaş müzik eğitimi anlayışına ters düşmektedir.

Çizelge 1 Geleneksel ve Aktif Müzik Dersi Sınıflarının Karşılaştırılması

	Aktif Sınıf	Geleneksel Sınıf
Görüntü	Öğrenciler çeşitli biçimlerde (kümeler halinde, U,O,V ya da iç içe halkalara halinde vb) otururlar, sınıfın önü arkası belli değil aynı anda her köşesinde etkinlik sürmekte, hareketli, sürekli etkileşim halinde, öğretmen sınıfa dolaşarak gereksinim duyanlara yardım etmekte.	Öğrenciler sıralar halinde hareketsiz oturmakta ve başlarında bir öğretmen anlatım yapmakta, etkileşim çok sınırlı.
Öğrenci	Araştırır, düşünür, soru sorar, keşfeder, tartışır, fikir üretir, karşılaştırma yapar, açıklar, örnekler verir, anlam çıkarır, önceki öğrenilenlerle bağ kurar, değerlendirme yapar, çıkarımlarda bulunur, tahmin eder, neyi nasıl öğreneceğine karar verir, kendi eksiklerinin farkına varır, öğrenme malzemesini başka ifadelerle anlatır, örnek ister, neden-sonuç ilişkilerini bulur, bilgiyi yeniden yapılandırır ve sınıflar, öğrenmek için uğraşır.	Pasif alıcı; not alır, aktarılan bilgileri ezberler ve sınavlarda tekrarlar, daha sonra unutur.
Öğretmen	Öğrenmeyi kolaylaştırıcı.	Uzman, bilgi aktarıcı, karar verici.
Müzik Bilgileri	Müzikten bilgiye ulaşılır	Bilgiden müziğe ulaşılır
Çalgı ve Materyal	Çok çeşitli ritmik ve ezgisel çalgı kullanılır. Ses veren her türlü materyal, görsel ve işitsel materyal öğrenme aracı olarak kullanılır.	Çalgı ve materyallerde çeşitlilik azdır.
Ritmik ve Ezgisel Çalışmalar	Her türlü ses veren materyal, bedenin bir çok yeri (el,kol,diz,bacak,omuz,yanak ...vb) ritmik eşliklemede kullanılır. Solfej eğitiminde hem tonal duygu hem de seslerin yüksekliklerini düşünme gelişimini sağlayan yaklaşımlar izlenir.	Ritmik çalışmalar öğrenilen şarkıya elle,ayakla ritm eşliği yapma ile sınırlıdır. Solfej eğitiminde izlenen yaklaşım bona okuma, öğretmenin çalgısının ve sesinin desteği ile kulaktan notalı okumadır.
Oyun-Dans	Beden dilini kullanmaya yönelik doğaçlama danslara ve çocuk oyunlarına yer verilir.	Oyun ve Dans konu olarak işlenir.
Yaratıcılık	Yaratıcılığın geliştirilmesi ön plandadır. . Ritmik, ezgisel, dans doğaçlamalarına . Şarkılara oyun figürü oluşturmaya .Müzikli dramatizasyon etkinliklerine yer verilir.	“Yaratıcılık” konu olarak işlenir.

YÖNTEM

Bu araştırmaya denek olarak D.E.Ü. Buca Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalının ve Okulöncesi Öğretmenliği Anabilim Dalı üçüncü ve dördüncü sınıflarından, rastlantısal yolla seçilen 24er öğrencisinden oluşan toplam 48 öğrenci katılmıştır.

Veriler yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşme ile toplanmıştır. Görüşme protokolünde de görüldüğü gibi deneklere aktif öğrenmenin uygulanışı ile ilgili sorular yönlendirilmiştir. Görüşme sırasında yazılı kayıt tutulmuştur.Geçerliliğin sağlanabilmesi için yazılı kayıtlar aynı anda çalışan üç araştırmacı tarafından kodlanmıştır. Kodlama sırasında ortaya çıkan görüş ayrılıkları tartışılarak giderilmiştir. Deneklerin yanıtlarının kodlandığı kategoriler şunlardır:

Aktif öğrenmenin uygulanışındaki etkililik
Müzik bilgilerinin öğrenilmesi
Öğrenilen çalgılara ve yer verilen materyallere ilişkin görüşler
Müzikli çocuk oyunları ve dansa yer verme
Ritmik duygu gelişimi
Yaratıcılığın gelişimi ile ilgili düzenlenen etkinliklerin yeterliliği
Uygulamalardaki güçlük ve güçlüğün giderilmesine ilişkin öneriler

Görüşme Protokolü

Öğretmen yetiştirmede Orff Öğretisi konulu bir araştırma yürütmekteyiz. Sizlerin müzik derslerinizin işlenişi ile ilgili görüşlerinize gereksinim duymaktayız. Söyledikleriniz gizli tutulacak ve araştırma amacı dışında kullanılmayacaktır. Araştırma sonuçları yazılırken görüştüğümüz bireylerin isimleri kesinlikle rapora yansıtılmayacaktır.

1. Müzik dersinde aktif öğrenme yaklaşım ve yöntemlerinden hangilerini uyguladınız?

2. Müzik dersinde kullandığınız aktif öğrenme yaklaşım ve yöntemlerini nasıl değerlendiriyorsunuz?

* Öğrencilerin etkin olmasını sağlama açısından

* Sunulan bilgi ve becerilerin organizasyonu açısından

3. Temel müzik bilgilerinin öğrenilmesi ile ilgili ne tür çalışmalar yürüttünüz?

* Öğretmenin izlediği yol açısından

* Öğrencilerin katılımı açısından

* Bilgiye ulaşma yaklaşımı açısından

4. Çaldığınız çalgılarla ilgili ne düşünüyorsunuz?

* Ritmik çalgılar açısından

* Ezgisel çalgılar açısından

* Öğretmen adayının kolay öğrenmesi açısından

* Öğrenciye öğretilebilirliği açısından

* Çalgılardan zevk alma açısından

5. Müzik dersinde kullandığınız materyalleri nasıl değerlendiriyorsunuz?

* Görsel materyaller

* İşitsel materyaller

6. Çocuk oyunları ve dans konusunda ne tür çalışmalar yaptınız?

7. Ritmik duygunuzun gelişimi ile ilgili çalışmaları nasıl yürüttünüz=

8. Yaratıcılığınızın gelişmesi ile ilgili ne tür çalışmalar yaptınız?

* Doğaçlamaya yönelik ne tür çalışmalar yaptınız?

* Ritmik doğaçlama açısından

* Ezgisel doğaçlama açısından

* Sözcüklerden ritmik ve ezgisel motiflere ulaşma açısından

* Dans figürleri oluşturma açısından

* Çocuk oyunu figürleri oluşturma açısından

* Müzikli dramatizasyon konusunda ne tür çalışmalar yaptınız

* Bu konularda ek çalışmaya gereksiniminiz olduğunu düşünüyor musunuz?

9. Öğrendiğiniz öğrenme yaklaşım ve yöntemlerinden hangisini uygulayabileceğinize inanıyorsunuz? Neden?

10. Hangi müzik öğrenme yaklaşım ve yönteminin uygulamasında daha fazla güçlük çektiniz? Hangi konularda? Size yeterince rehberlik yapıldığına inanıyor musunuz?

11. Bu dersi veren kişi siz olsaydınız öğrenme yaklaşım ve yöntemleri konusunda nasıl bir yol izlerdiniz?

SONUÇLAR

Sınıf öğretmenliği anabilim dalı öğrencilerinin tamamı müzik derslerinde aktif öğrenme yaklaşım ve yöntemlerinden Orff, Kodaly, Dalcroze ve işbirlikli öğrenmenin kullanıldığı görüşünde birleşmektedirler.Ancak aktif öğrenmenin etkin uygulanışının analiz edildiği cümlelerin %79.9’u aktif öğrenme uygulamalarının etkin uygulanmadığı ile ilgilidir. Cümleler analiz edildiğinde, genellikle aktif öğrenmenin uygulanmasından çok, aktif öğrenme yöntem ve yaklaşımlarının birer sunum konusu olarak algılandığı, grup ödevi olarak hazırlanan konuların sınıftaki sunumlar aracılığıyla öğrenilmeye çalışıldığı görülmektedir. Bu da öğrencilerin konuları yeterince öğrenememelerine ve dersten sıkılmalarına yol açmaktadır.Müzik bilgilerinin öğrenilmesi ile ilgili cümlelerin %83.3’ü bilgilerin ezberlenerek, not için öğrenildiği ve bunun onları strese soktuğu ile ilgilidir.Derste yer verilen çalgı ve materyallere ilişkin görüşlerin analiz edildiği cümlelerin %72.2’si blok flüt çalmaya zorlandıkları, çalgıdan nefret ettikleri, zevk almadıkları ile ilgilidir.Müzikli çocuk oyunlarına, dansa yer verme ve beden dilini kullanma ile ilgili analiz edilen cümlelerin %91.6’sı çocuk oyunlarına ve dansa yer vermekten çok bunun da bir grup tarafından bir konu olarak araştırılıp, sunulduğu ile ilgilidir.Yaratıcılığın gelişimi ile ilgili düzenlenen etkinliklerin yeterliliğinin analiz edildiği cümlelerin %62.5’i “yaratıcılığın” bir konu olarak anlatıldığı ile ilgilidir. %37.5’i ise yaratıcılıklarının gelişimi ile ilgili olarak ritm aleti, bingo kartı yaptıkları, yaratıcı dramaya yer verildiği ve ek çalışmaya gereksinim duyulduğu ile ilgilidir.Aktif öğrenme uygulamalarında çekilen güçlüğün analiz edildiği cümlelerin %95.5’i aktif öğrenme uygulamaları ile ilgili yeterince rehberlik yapılmadığı, uygulamalara yeterince yer verilmediği ile ilgilidir. Bu güçlüklerin önlenmesine ilişkin öneriler ise öğrencinin aktif kılındığı, onlara yeterince rehberlik edildiği, not korkusuyla strese sokulmadığı yolların denenmesi ile ilgilidir. Tüm bunlara karşın aktif öğrenme yöntemlerinden işbirlikli öğrenmeyi daha rahat uygulayabileceklerini de analiz eden tümceler içermektedir.

Tablo 1 Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı

Kategori	Örnek Tümceler	Kullanılan Tümce f %		ÖrnekTümcelern Kullanılma Sıklığı f %
1.Aktif Öğrenmenin Uygulanışındaki Etkililik	“Bizler aktiftik. Öğretmenimiz konuları dağıttı, grup halinde anlattık. Ama yeterince rehberlik edilmedi.” “Kendi anlattığımız konuyu anladık, diğerlerini anlamadık.” “...daha etkin olmalıyız.” “...biz anlattık ,öğretmen denetledi.” “Biz sorduk, öğretmen yanıtladı, ders sıkıcıydı.” “...dersi beğenmedim. Öğretmen oturdu. Anlatan grubun dışındakiler ilgisiz kaldı.” “Hatırlamıyorum(aktif öğrenme uygulamaları).” “Kendi çabamızla öğrenmeye çalıştık.” “Konuları araştırdık, sunduk.” “Aktif öğrenme yaklaşım ve yöntemlerini uygulamadık, sadece konu olarak anlatıldı.” “...her hafta müzik dersi sıkıcı, yorucu.”	48	.100	35	.72.9
2.Müzik Bilgilerinin Öğrenilmesi	“Öğretmen kitapta var dedi, biz de ezberledik.” “Öğretmen anlattı.” “Kitaptan çalıştık, sınava doğru ezberledik.” “Biz anlattık, gerektiğinde öğretmen müdahale etti.” “...tahtada çizerek gösterdi(öğretmen).” “Not için strese girdik.”	54	.100	45	.83.3
3.Öğrenilen Çalgı ve Materyallere İlişkin Görüşler	“Flüt (blok flüt) çaldık. Sıkıcıydı.” “Flüt çaldık. Ara sıra Orff çalgılarını tanıdık.” “Flütten nefret ediyorum, çok zorlandım.” “Flüt çalmak işkence.” “Müzik dersini sevmiyorum, zevksiz bir ders.” “Ritm aletleri daha zevkli ama flüte daha çok yer veriliyor.” “Flüt çalmak zevksiz ve zor. Ara sıra ksilofon ve metalofon çaldık.” “Flüt iğrenç. Sınavda çok heyecanlandık. Ritm aletleri daha güzel.” “Hiçbir çalgı çalmadım. Sadece flüt çalmaya çalıştım. Hiçbir şekilde zevk almadım.”	78	.100	61	.91.6
4.Müzikli Çocuk Oyunları ve Dansa Yer Verme ve Beden Dilini Kullanma”	“Bu konuyu bizim grup anlatmıştı, iyi not almıştık.” “Konuyu arkadaşlarımız anlattı.” “Çocuk oyunu öğrenmedik.” “Anımsamıyorum.” “Bu konuda hiçbir şey öğrenmedik.” “Bazen oyun öğrendik ama dans etmedik.” “Oyunları anlattık.” “Konuyu anlatanlardan not için öğrendik.”	36	.100	33	.91.65
5.Ritmik Duygu Gelişim	“Ritm aleti yaptık.” “Müzik parçasının ritmini tuttuk.” “Bona yaptık, elle sıraya vurduk.” “Ritmik duygumun geliştiğine inanmıyorum.” “Sıraya vurduk, el çırptık, notayı heceleyerek adlandırdık.” “Kulağım kötü, yapılan çalışmaların yararı olmadı.” “Yaptığımız aletlerle şarkının ritmini vurduk.”	48	.100	31	.64.5
6. Yaratıcılığın Gelişimi ile İlgili Düzenlenen Etkinliklerin Yetersizliği	“Yaratıcı drama yaptık ama ek çalışmaya ihtiyaç var.” “Bingo kartı yaptık. Ben o derste yoktum.” “Ritm aleti yaptık.” “Hatırlamıyorum.” “Materyal yaptık.” “Yaratıcılığı konu olarak anlattık.”	40	.100	25	.62.5
7.Uygulamalardaki Güçlük ve Güçlüğün Önlenmesine İlişkin Öneriler	“Yeterince rehberlik yapılmadı. Ben olsaydım öğrenciyi aktif kılacak, zevkli, oyunlu yöntemler seçerdim.” “Kodaly ve Orff yöntemini anlamakta güçlük çektim.Çünkü uygulamadık, arkadaşlarımız anlattı. Ben olsam öğrencilere uygulatma yerini birlikte işlerdim.” “Dalcroze yöntemi zor. Rehberlik yapılmadı Ben öğretmenim kadar pasif olmazdım.” “İşkence olmayacak farklı yollar denerdim.” Müzik dersinden hoşlanmıyorum.” “Ben olsam örnek sunardım.” “Kendimi yetersiz hissediyorum.” “Ben strese sokmadan, notla korkutmadan, rehberlik ederdim.” “...not korkusuyla çok strese kapıldım. Neredeyse kurdeşen dökecektim.” “Hiçbir şey düşünemiyorum. Rehberliğin hiç olmadığı bir ortamda bir şeyler düşünmem mümkün değil.” “...En kolay işbirlikli öğrenmeyi uygulayabilirim.”	90	.100	86	.95.5

Okulöncesi Öğretmenliği Anabilim Dalı öğrencilerinin tamamı da Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı öğrencileri gibi, müzik derslerinde aktif öğrenme yaklaşım ve yöntemlerinden Orff, Kodaly, Dalcroze, Yaratıcı Drama ve işbirlikli öğrenmenin kullanıldığı görüşünde birleşmektedirler.Aktif öğrenmenin uygulanışındaki etkililiğin analiz edildiği tümcelerin %100’ü aktif öğrenme uygulamalarının etkili olduğu ile ilgilidir. Tümceler öğrencilerin derse aktif katıldıkları, öğretmenin grupların bir üyesi gibi olduğu ve bilgiyi keşfederek öğrenmede rehberlik ettiği, kalıcı öğrenmelerin sağlandığı, derslerin eğlenceli geçtiği yönündedir.Müzik bilgilerinin öğrenilmesi ile ilgili analiz edilen tümcelerin %100’ü bilgilere müziğin içinden ulaşıldığı, bilgiye keşfederek öğretmenin yönlendirmeleri ile ulaşıldığı ve kalıcı öğrenme sağlandığı yönündedir.Öğrenilen çalgılara ve kullanılan materyallere ilişkin analiz edilen tümcelerin %95.2’si Orff çalgılarının öğrenilmesinin kolay, zevkli ve uygulama kolaylığı olduğu yönündedir. Ayrıca tümceler derslerde her türlü ses veren materyalin, resim, cd ve videonun kullanıldığını da içermektedir.Müzikli çocuk oyunları ve dansa yer vermeye ilişkin analiz edildiği tümcelerin %98.1’i beden dilini kullanmaya yönelik doğaçlama danslara, müzikli oyunlara, şarkılara oyun figürü oluşturmaya yer verildiği yönündedir.Ritmik duygu gelişimini analiz eden tümcelerin %100’ü bedeni, ses veren her türlü araç ve gerecin bir ritm çalgısı gibi kullanıldığı, ritmik doğaçlamalara yer verildiği yönündedir.Yaratıcılığın gelişimi ile ilgili analiz edilen tümcelerin %100’ü ritmik, ezgisel ve dans doğaçlamalarına, müzikli dramatizasyona yer verildiği ile ilgilidir.Uygulamalarda çekilen güçlüğün analiz edildiği tümcelerin %95.4’ü aktif öğrenme uygulamalarında güçlük çekmedikleri ve bu dersin öğretmeni olsalar aynı yolu izleyecekleri ile ilgilidir.

TABLO 2 Okulöncesi Öğretmenliği Anabilim Dalı

Kategori	Örnek Tümceler		Kullanılan Tümce f %				Örnek Tümcelerin Kullanılma Sıklığı f %
1.Aktif Öğrenmenin Uygulanışındaki Etkililik	“Bizler derse aktif katıldık” “Öğrenciler aktif konumdaydı.” “Öğrenci merkezliydi ama öğretmen de çalışma gruplarımızın bir üyesi gibiydi.” “Öğretilecek olanlar baştan bize verilmedi,biz keşfederek sonuca ulaştık.” “Öğrenci odaklı bir dersti,öğretmen sadece sonuca ulaşmak için yönlendiriyordu.” “Öğrenen kişinin aktif olduğu,sunulan bilgi ve becerilerin iyi organize edildiği bir yöntem...Nelere yapıldığı üzerinde sonradan yapılan konuşmada her şey yerine oturdu.” “Biz aktif olduğumuz için dersler eğlenceli idi.” “...öğretmen ortam hazırladı, öğrenci bilgiye keşfederek ulaştı.” “Her öğrencinin bireysel olarak öğretime katılması sağlandı.” “...çok etkili oldu. Dersin hedeflerine ulaşmada bizler ön plandaydık.” “Eğitimci yeri geldikçe aktif,yeri geldikçe pasifti.” “Öğretmen bizi yönlendirdi, gerektiğinde katkıda bulundu.” “Yöntemleri çok iyi öğrendik...Öğretmen bilgileri asla önceden verip çekilmedi.”		62		.100		62		.100
2.Müzik Bilgilerinin Öğrenilmesi	“Müziğin içinden bilgiye ulaştık.” “Bilgiyi keşfetmemiz için öğretmen bizi yönlendirdi.” “Bilgi hazır olarak verilmedi, uygulama sonucunda ulaştık.” “Öğretmen dikte ettirmedi, bilgiye biz ulaştık.” “Oyunun içinden bilgiye ulaştık.” “Öğrendiklerimiz kalıcı oldu.” “Bize çok iyi rehberlik edildi.”		28		.100		28		.100
3. Öğrenilen Çalgılara İlişkin Görüşler	“Orff çalgılarını öğrenmek çok zevkli.Kolay öğretebileceğimi düşünüyorum.” “Orff çalgılarının yanında ses veren her türlü materyali kullanmak çok güzel.” “Ksilefon,metalofon gibi çalgılar zevkli ama öğretmesi ritm çalgılarına göre zor olabilir.” “Çalınışı çok kolay.” “Orff çalgıları müziğe başlangıç için çok uygun.” “Ritmik ve ezgisel Orff çalgıları çok eğlenceli.” “Ses veren her türlü materyal kullandık. Ayrıca video, kamera, resim, cd de kullandık.”		85		.100		81		.95.2
4. Müzikli Çocuk Oyunları ve Dansa Yer Verme	“Beden dilimizi kullanmaya yönelik doğaçlama danslarda öğretmenimiz bizi yönlendirdi.” “Bir çok çocuk oyunu öğrendik, çok zevkliydi.” “Öğrendiğimiz çalgılara uygun müzikli çocuk oyunları oluşturduk.” “Bir çok müzikli çocuk oyunu öğrendik, ders sonunda oyunları nasıl yönlendirebileceğimizi tartıştık.” “...aynı zamanda ipuçları verilerek bizim müzikli çocuk oyunları oluşturmamız sağlandı.” “...hem öğretmen öğretti, hem de doğaçlama yaptık.” “...bazı danslarda biz de yaratıcılığımızı kullandık.” “Isınma, dikkat toplama, rahatlama, dikkat çekme gibi durumlara hitap eden dans ve oyunlar öğrendik.”		53		.100		52		.98.1
5. Ritmik Duygu Gelişim		“...çevredeki, sınıf içersindeki her türlü araç-gereci kullandık nasıl sesler çıkarabileceğimizi keşfettik, farklı ritmler oluşturduk.” “Kendi bedenimizi, arkadaşımızın bedenini ritm aracı olarak kullandık.” “Ostinato şeklinde uyguladık.” “Orff çalgılarıyla kendimizin bulduğu ritmleri vurduk.” “Ritmler ile bedeni bütünleştiren hareketler yaptık.” “Nota bilgim olmadığı halde tartım eğitiminden sonra Orff çalgılarının hepsini çalabilir duruma geldim.” “Kendi yaptığımız çalgılarla grupça bulduğumuz üç farklı ritmle şarkılara eşlik yaptık.” “Ritmik doğaçlamalar yaptık.” “Ostinatoları önceleri öğretmen verdi, sonraları bizim bulduğumuz ostinatoları çaldık.”		74		.100		74		.100

6. Yaratıcılığın Gelişmesi

“Ritmik doğaçlamalar yaptık.”

“Pentatonik dizide ezgi doğaçlamaları yaptık.”

“Resmin bizde çağrıştırdıklarını şiire, şiiri müziğe ve dansa dönüştürdük.”

“Doğaçlama dans yaptık.”

“Özgün müzikli çocuk oyunları figürleri oluşturduk.”

“Ritmik orkestra şefi olduk, kendi müziğimizi çaldırdık.”

“Öyküyü müziklendirip, müzikli dramatizasyon yaptık.”

“Kendi oluşturduğumuz bir konuyu çalgıların eşliğinde beden dilimizi kullanarak ifade etmeye çalıştık.”

.100

7.Uygulamalardaki Güçlük ve Güçlüğün Giderilmesi için Öneriler

“...uygulama kolay ve eğlenceliydi.”

“Aynısını yapardım. Bundan daha iyisini yapabileceğime inanmıyorum.”

“Bu yöntemleri uygularken yeterince rehberlik yapıldığına inanıyorum.”

“İzlenen yolu, yeni şeyler ekleyerek takip edebileceğimize inanıyorum.”

“Başta yöntemlerde zorlanacağımızı sanıyorduk, oldukça tedirgindik ama yönlendirme oldukça iyiydi. Zorlanmadan aşamaları atlattık.”

“...uygulamalar çok güdüleyici.”

“...iletişim kolaylığı vardı. Ortam öğrenmeye hazırlık için değiştirildi.”

“Başlarda alışageldik yöntemlerin dışında olması şaşkınlık yaratmıştı. Ama uygulama hiç zor olmadı.”

“Ben eğer bu dersin hocası olsaydım bundan daha iyisini yapamazdım. Bu yüzden dersin hocasına teşekkür ediyorum.”

.100

.95.4

Sonuç olarak tablolardaki verilerin çözümlenmesine dayanarak, Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı’ndaki müzik öğretiminin işbirlikli öğrenmeye yer verilmesine karşın, genel olarak geleneksel öğretim yöntemleriyle, Okulöncesi Eğitimi Anabilim Dalı’ndaki müzik öğretiminin ise aktif öğrenme yaklaşım ve yöntemleriyle gerçekleştirildiği söylenebilir.

TARTIŞMA

Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı öğrencileri ile yapılan görüşmede Dalcroze, Kodaly, Suzuki, Orff ve işbirlikli öğrenme gibi güncelliğini hala korumakta olan birçok müzik öğrenimi yaklaşım ve yöntemlerine yer verildiği belirtilmektedir. Bu yöntem ve yaklaşımlardan işbirlikli öğrenmeyi kolaylıkla uygulayabileceklerini dile getirmelerine karşın, diğerlerini yeterince rehberlik yapılmadığı için uygulayamayacakları görüşünde birleşmektedirler. Öğrencilerin aktif katılımını ön plana alan bu yaklaşım ve yöntemlerin uygulanışının analiz edildiği tümcelerde, uygulamalara genellikle konu araştırması ve sunumu biçiminde yer verildiği görülmektedir. Aktif öğrenme yöntem ve yaklaşımlarını yalnızca sunumlarla sınırlı kılmak, gerçek aktif öğrenme yaklaşımına ters düşmektedir. Bunun sonucu olarak da öğrenciler, müzik derslerini sıkıcı ve yorucu bulduklarını, ezberleyerek sınava girmelerinin ve not korkusunun onları strese soktuğunu, blokflüt çalma zorunluluğunu işkence olarak yorumladıklarını, kendilerine aktif öğrenme ile ilgili yeterince rehberlik yapılmadığını sıkça dile getirmektedirler. Oysa aktif öğrenmede, ezberlemenin karşıtı olarak öğrenci, öğretmenin rehberliğiyle müzikten bilgiye kendisi ulaşır. Değişik materyal ve çalgılara, doğaçlamalara ve dansa yer verilmesi onların müzik derslerine karşı olumlu tutum içinde olmalarını ve kendi müzik potansiyellerini fark ederek onları geliştirmelerini sağlamaktadır.Okulöncesi Eğitimi Anabilim Dalı öğrencileri ise öğretmenlerinin grubun bir üyesi olarak öğrenmeyi kolaylaştıran bir rol üstlenmesinin, bilgilere keşfederek ulaşmalarının, bunun sonucunda öğrenmelerinin kalıcı olmasının, değişik materyal ve çalgıların kullanılmasının, doğaçlamalara ve danslara yer verilmesinin öğrenmeyi kolaylaştırarak zevkli bir öğrenme ortamı yaratmada etken olduğu görüşünü sıkça dile getirmektedirler.Bu görüşü, bu araştırmanın temel oluşturduğu ve aynı deneklerle yapılan bir başka araştırmanın bulguları da desteklemektedir (Bilen ve diğerleri, 2003). Sözedilen araştırmada, aktif öğrenme yaklaşım ve yöntemleri çoğunlukla da Orff öğretisi ile müzik dersi işlenen Okulöncesi Eğitim Anabilim dalının 3. ve 4. sınıflarından oluşan 93 öğrencisi ile geleneksel öğretim yöntemleri ile müzik dersi işlenen Sınıf Öğretmenliği Anabilim dalının 3. 4. sınıflarından oluşan 93 öğrencisine tutum ölçeği uygulanmıştır. Araştırma bulguları Okulöncesi Eğitim grubunun lehine müzik dersine ilişkin tutumlarında Sınıf Öğretmenliği grubuna göre anlamlı farklılıklar oluşturduğu yönünde çıkmıştır (t=12.835, p<.005). Bu da aktif öğrenmenin etkililiğini vurgulamaktadır.

KAYNAKÇA

Açıkgöz, K.Ü., Sucuoğlu H., Gökdağ M.(2002). “Öğretmenlerin Etkin Öğrenmenin Acemilik Döneminde Karşılaştıkları Sorunlar ve Baş Etme Stratejileri”. Uluslararası Katılımlı 2000’li Yıllarda I. Öğrenme ve Öğretme Sempozyumu.

Açıkgöz, K.Ü. (2002). Aktif Öğrenme. Eğitim Dünyası Yayınları, İzmir.

Bilen, S., B.Özevin ve E.Uçal. (2003). “Öğretmen Yetiştirmede Orff Öğretisi”, Orff-Schulwerk Müzik ve Dans Pedagojisi Uluslararası Sempozyumda Sunulan Bildiri, İstanbul.

Bilen,S. (1999). “Çağdaş Müzik Eğitiminde Yaratıcılığın Önemi”, Öğretmen Eğitiminde Çağdaş Yaklaşımlar Sempozyumunda Sunulan Bildiri, İzmir.

Yıldırım, A. ve H. Şimşek (2000). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara

* Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi ABD İZMİR

MÜZİK EĞİTİMCİSİ YETİŞTİRMEDE AKTİF EĞİTİMİN YERİ VE ÖNEMİ

Arş.Gör.Banu ÖZEVİN

YÖNTEM

SONUÇLAR

Örnek Tümceler

KAYNAKÇA