NLP BAŞARI VE MOTİVASYON TEKNİKLERİ İLE MÜZİK EĞİTİMİNDE BAŞARININ ARTIRILMASI

Okt.Oktay CEVİZ

İnönü Ünv. Eğt.Fak.

GSEB MEABD-Malatya

 

* Cumhuriyetimizin 80. Yılında Müzik

Sempozyumu, 30-31 Ekim 2003,

İnönü Üniversitesi, Malatya

Bildiriler,s.138-142.

 

Müzik eğitimi sürecinde başarıya ulaşmayı engelleyen problemlerin çözümünde ve de zaten başarılı olan öğrencilerin ve öğretmenlerin daha da başarılı olmaları için NLP, tüm eğitimcilere ve öğrencilere yeni bir bakış açısı sunmaktadır. NLP, başarıyı arayan herkes için zihni kullanma klavuzudur. 

Başarı: Bir iş için gerekli enerjiyi amaca en uygun şekilde en ekonomik ve en etkili olarak zamanında kullanma becerisidir.

NLP’nin açılımı; Nöro Linguistik programlamadır.

Nöro: Tüm davranışlarımızın, görme, işitme, dokunma, tat alma, koku ve hissetme duygularımız aracılığı ile dışarıdan bize ulaşan bilgiyi algılama ve tepki vermemizin zihinsel sürecine işaret eder.

Linguistik: (Konuştuğumuz dil ile ilgilidir.) Düşüncelerimizi, duygularımızı ve davranışlarımızı düzenlemek, başkaları ile ve kendimizle kurduğumuz iletişimde dilin nasıl kullanıldığına gönderme yapar.

Programlama: (Zihni programlama) Bir sonuç elde etmek için düşünce ve davranışlarımızı bir dizin içinde zihnimizde yapılandırmak anlamına gelir. (Eski olumsuz programları yeni olumlu programlarla yer değiştirme) Başarının bu yeni teknolojisine kısaca NLP diyoruz.

NLP insan mükemmelliğinin incelenmesidir.

NLP, bir pozitif düşünce sitemidir.

NLP bir bilimdir. Çünkü NLP’yi oluşturan birçok çalışma uzun süren sistematik araştırmalar sonunda ortaya konmuştur.

NLP bir sanattır. Çünkü mükemmeli yakalamış, konusunda dahi insanların o sonuçlara nasıl vardığını modelleyen bir ustalık işidir.

NLP teknolojidir. Çünkü istenilen sonuçları gerçekleştirecek düşünceleri, sistemleri ve teknikleri vardır.

NLP’nin Amacı: İnsanların kendilerini iyi hissetmelerini sağlamak; başarılı olmaları için kendi öz kaynaklarını harekete geçirmektir. Mevcut potansiyelini verimli kullanmasını sağlamaktır.

NLP dili pozitifçedir.

NLP herhangi bir insanın bizim istediğimiz sonuçları, daha önceden üretmiş olması halinde o insanı modelleyerek nasıl yaptığını keşfederek, aynı şekilde bizimde aynı sonuçları üretebileceğimizi, istediğimiz başarıya ulaşabileceğimizi gösteren mükemmel bir sistemdir.

NLP özeti; insanlar mükemmel çalışır.

NLP’nin anlamı; istendik sonuçları hazırlamaktır.

NLP olabileceğinizin ve olabildiğinizin en iyi versiyonunu daha sık olabilme becerisidir. NLP kişisel gelişim ve değişime güçlü ve pratik bir yaklaşımdır. NLP’ye göre başarının ve mutluluğun spesifik bir düşünce modeli ve yapısı vardır. NLP, hem bilinci hem de bilinç altını etkin bir duyarlılıkla kullanmaya yönelik, zihinsel sürecin işleyişini yeniden yapılandırma tekniğidir. NLP’ye göre, insanların bir konu hakkında nasıl düşündükleri, onu nasıl deneyimleyeceklerini belirleyen kritik farkı yaratır. NLP’nin kurucuları ve asıl uzmanları John Grinder ve Richard Bandler’dir. Grinder, dünyanın önde gelen dil bilimcilerindendir. Bandler ise matematikçi, Geştalt terapicisi ve bilgisayar uzmanıdır. John Grinder ve  Richard Bandler, gelmiş geçmiş en büyük hipnoterapici olan Dr. Milton Erikson’un, aile terapisinde olağan üstü başarıları olan Virgina Satir’in ve antroplong (insan bilim) Gregory Bateson’un modellemelerini kodlayarak geliştirdikleri birçok davranışsal müdahale örnekleriyle (patern) tanınmışlardır. Örneğin diğer terapicilerin başaramadığı uyumlu insan ilişkilerini, Virginia Satir’in nasıl elde ettiğini çözümlediler. O’nun sonuçları elde etmek için hangi eylemler paternnini (örnek) uyguladığını buldular. Bu paternleri (örnek) öğrencilerine öğrettiler. Öğrenciler, terapicilerin yıllarca edindikleri deneyimlere sahip olmadan,öğretilenleri uygulayarak onlarla aynı sonucu  elde etmeye başladılar. Aynı tohumu ektiler aynı sonucu aldılar. Burada anahtar, diğer insanlarında öğrenebilmeleri için başarıyı oluşturan becerilerin özünü yani muhteşem bir keman virtüözünü bu doruk performansa taşıyan izoleleri (yalın davranış biçimlerini) tespit etmektir. (Başarı sırrı yalın düşünce ve eylem) NLP’de bu özel model denir. Modelleme NLP ile uygulandığında bir kişinin deneyiminin her parçasını kapsar. İlişkileri geliştirmek, endişelerden kurtulmak, özgüven yaratmak ve başarılı olmak istiyor olabilirsiniz. Anahtar hareketlerde kaslarda değil içsel düşüncelerimizdedir. Yani kelimelerde, zihindeki resimlerde, duygularda ve inançlardadır.

Bu nedenle başarı sözkonusu olduğunda, insanın kendisi ile olan iç iletişimi son derece önemlidir. Kendi hakkımızdaki düşüncelerimizin kalitesi yaşamımızdaki başarı kalitesini belirler.

Başarıya Götüren Yaklaşımlara Değinecek Olursak ;

1. İnanç sistemi: Başarmaya duyulan arzu ve güçlü bir inancı temsil eder. Birde sınırlayıcı inançları değiştirmeyi kapsar.

2.Kişinin zihinsel dizini: Zihinsel dizin kişinin düşüncelerini organize etme şeklidir.

3. Fizyoloji: Zihin ile vücut aynı sistemin parçalarıdır. Nefes alışınız, duruşunuz, pozisyonunuz, yüz ifadeleriniz, hareketlerinizin kalitesi ve doğası, sizin fizyolojinizi nasıl kullandığınızı gösterir.

Bütün bunların kalitesi de üretebileceğimiz davranışların niteliğini ve genişliğini belirleyecektir. 

NLP’YE GÖRE  BAŞARI FORMÜLÜ

1) Ne istediğini bil : Ne istediğinizi bilmek, istediğinizi almanızın ilk adımıdır. İnsanlar ihtiyaçları tarafından güdülenir. Bu ve daha birçok nedenle  kişi, ihtiyaçlarını (ruhsal, bedensel ve zihinsel) karşılamak ve başarılı olmak ister. Bunun için kendisine istekleri doğrultusunda ulaşılabilir hedefler belirlemesi gerekir. Herhangi bir konuda hedef belirlediğinizde bilin ki, hedefini belirlemeyen milyonlarca insanın önüne geçmiş oluyorsunuz. O halde ilk adımı atın. Hedef belirlemek için karar verin.

2) Eyleme geç : Hedef belirlendikten sonra hemen eyleme geçmek son derece önemlidir. Bunun için eğer varsa iyi bir rol modeli bulup onun düşünme ve davranma biçimini örnek alırsanız, eylemleriniz kısa sürede sonuç vermeye başlar.

3) Sonuçları değerlendir: Eylemlerimizin bizi hedefimize yaklaştırıp yaklaştırmadığını düzenli olarak kontrol etmeliyiz. Ne yaptığımızı niçin yaptığımızı ve aldığımız sonuçların hedefimize uygun olup olmadığının farkında olmalıyız. Geri bildirimler bize bundan sonra nelere dikkat etmemiz gerektiğinin bilgisini vereceğinden oldukça önemlidir.

4) Esneklik : Başarıya ulaşan tüm insanların esnek olma özelliği vardır. Gittiğin yol seni hedefine ulaştırmıyorsa alternatif yoları dene. NLP’ye göre her zaman bir seçenek vardır. Hedefe ulaşıncaya kadar sebatla, uygun çözümler üzerinde sürekli çalışmak ve  gerektiğinde farklı bir yol izlemek oldukça önemlidir.

NLP’nin VARSAYIMLARI VE BAKIŞ AÇILARI

1) İletişimin anlamı alınan cevaptır;

İletişime etki eden faktörler ise şunlardır. %10 sözcükler, %30 konuşma tarzı, %60 beden dilidir. (Sözsüz iletişim). Anlaşıldığı üzere beden dilinin yani sözsüz iletişimin etkisi diğerlerine oranla daha fazladır.

2) Başarısızlık yoktur, sonuçlar vardır;

Aldığımız her sonuç bize bir şey öğretir. Nerede olduğumuzu gösterir. Buna göre ne yapmamız gerektiği ortaya çıkar. Başarıya ulaşana kadar vazgeçmemek anahtardır.

3) İnsanlar, amaçlarına ulaşmak için gerekli kaynaklara sahiptirler;

Yeter ki,  inandığınız, koştuğunuz bir hedefiniz olsun. Gerek fiziksel gerekse zihinsel kaynaklarınız öylesine ortaya çıkacak ki, sizde şaşıracaksınız.

4) Her insan davranışının altında pozitif bir amaç vardır;

Kişinin davranışı olumsuz olsa dahi davranışın amacının kendine göre olumlu olduğudur.

5) Zihin ve beden aynı sistemin parçalarıdır;

Bunun için zihinsel ve bedensel kaynakları doğru kullanmak bizi hedefe daha çabuk ulaştırır. Zihin ve beden hedefe odaklanarak eş güdümlü çalıştırılmalıdır.

6) Her insanın zihin haritası farklıdır;

İnsanların hayatı algılama, anlamlandırma ve kendilerine göre sonuçlar çıkarmaları farklıdır. Çünkü hiçbir insanın geçmişi (gelişim psikolojisi ve çevresel şartlar) bir başka insanla aynı değildir.

7) Eğer bir insan birşeyi yapabiliyorsa, onu yapmayı herkes öğrenebilir (ruhsal, fiziksel ve çevresel bir engel yoksa)

8) Eğer yaptığın şey işe yaramıyorsa başka bir şey yap, herhangi bir şey yap;

Her zaman yaptığınız şeyi yaparsanız hep aynı sonucu alırsınız. Eğer yeni bir sonuç almak istiyorsanız farklı bir şey yapın. Çünkü her zaman bir seçenek daha vardır.

9) Her deneyimin bir yapısı vardır;

İçinde bulunduğumuz durumun özellikleri yaşam deneyimlerimizi etkiler. Havanın sıcak yada soğuk olması, ruhsal anlamda sevinçli yada gergin ve stresli olmamız deneyimin yapısı hakkında bilgi verir. Ve bütün bunlar hakkındaki düşüncelerimiz bizim davranışlarımızı etkiler.

10) İnsanlar ellerindeki seçenekler arasından en iyisini seçerler;

Hepimizin kendine özgü bir kişisel geçmişi vardır. Ondan ne yapacağımızı, nasıl yapacağımızı, neye değer vereceğimizi öğrendik. Bunlar bizim deneyimlerimiz. Bütün seçimlerimizi bunların bize sunduklarının içinden yapmak durumundayız. Ta ki aralarına daha yeni ve iyi seçenekler ekleninceye kadar. Şu anki  davranışımız şu anda mümkün olan en iyi seçeneğimizi simgeler.

MOTİVASYON (GÜDÜLEME)

Motivasyon : Bir insanın bir şey yapmasına yol açan veya belli bir şekilde hareket etmesini sağlayan bazı iç dürtüler, itmeler niyetlerdir.

Müzik eğitimi sürecinde bazen yapılması gerekip de yapmaktan keyif almadığımız hatta işin bu tarafının bir an önce bitirilmesini istediğimiz durumlar yaşarız. Bu ve benzeri durumlar bir motivasyon stratejisine ihtiyaç duyduğumuz zamanlardır. Bu durumda yapılması gereken işin yapılıp bitirilmiş olduğunda hissedeceklerimizi düşünmek, yapılacak işi bitmiş, tamamlanmış olarak düşünmek bize güdülenme sağlar. Bunun yanısıra bir işi veya projeyi daha küçük elde edilebilir parçalara ayırmak, bütünün elde edilebilir görünmesine neden olur, buda motivasyon sağlar. Yapılacak işe başlamakla kazanacaklarımızı veya başlamayı ihmal etmekle ortaya çıkacak kayıplarımızı hesapladığımızda kendimize motivasyon  sağlarız.

Motivasyonun İki Yönü Vardır;

Bu yönlerden biri istediğimiz sonuçlara yakınlaşma amacı, diğeri ise istemediğimiz sonuçlardan uzaklaşmak amacı taşır.

Motivasyon yönümüz bütün hayatımızı etkileyen bir zihinsel programdır. Bunlara göre ya zevk, başarı ve kazanç yönünde motive oluruz, yada başarısızlık, acı ve kayıplardan uzaklaşma yönünde ilerleriz.

Herkes belli oranlarda hem  yakınlaşmacı hem de uzaklaşmacı motivasyonlar geliştirmiştir. Örneğin öğretmenin, geç kaldığı için öğrenciye bağırması ve derse almayacağını söyleyip azarlamasını zihninde canlandırmadan yataktan kalkamayan öğrencinin yaşamın her alanında bu şekilde hareket etme ihtimali yüksektir. Burada motivasyon acıdan rahatsız olmaktan ve öğretmenin tehditlerinin olumsuz sonuçlarından uzaklaşma yönünden olacaktır. Bu öğrenci çalışırken herhalde ancak canı sıkıldığı zaman mola veriyordur. Arkadaş seçerken kendisine rahatsızlık vermeyenleri seçiyordur. Bu bir öğretmen ise bir kariyer hamlesine ancak yaptığı iş dayanılmaz hale geldiği zaman girişiyordur. Ve istemediği şeylerden uzaklaşır.

Alternatif motivasyon yönü ise istediğiniz şeylere doğru yakınlaşmaktır. (Zevk, ödüller ve hedefler) Örneğin sabahları okula gitmeye can atan öğrenci yada öğretmen evden çıkıp hayallerini gerçekleştirmeye başlamak için sabırsızlanıyordur. Bu insan kendi kendine, bugün ne yapabilirim? Hayatta gerçekten istediğim ve arzuladığım şeylere daha yakınlaşmak için hangi fırsatlar elime geçecek diye soruyor olabilir. Bu kişi çalışırken ne zaman mola vereceğine karar vermek içinde aynı motivasyon yönünü kullanıyordur. O molayı, büyük ihtimalle bir arkadaşıyla konuşmak için yada bitirmekte olduğu işin ödülü olarak görüyordur. Arkadaş seçerken kendisini teşvik edeni seçiyordur. Karşısına daha büyük fırsat çıktığında o kariyer hamlesini yapıyordur. İstediği şeylere doğru yakınlaşıyordur.

Her iki motive olma yönünün de avantajlarını incelediğimizde yakınlaşmacıların daha hedef odaklı, uzaklaşmacılarında problemleri tanımlama ve çözme odaklı olduğunu görebiliriz.

Yakınlaşmacı bu işi yaparsam ne elde ederim diye yaklaşır. Uzaklaşmacı bir kişi bu işi yapmazsam başıma ne gelir, neleri kaybederim diye düşünür. Hangi yönü kullanırsak kullanalım ihtiyacımız olan şey bir şeyi yapmak için güçlü bir neden bulmamızdır. Bunun içinde motivasyonun iki yönünün yanısıra diğer bir yaklaşımda yapılacak işle ilgili bir anlam ve amaç duygusu yaratmak gereğidir. Buda insanların yaşam değerlerine hitap etmeyi gerektirir.

Eğer insanları yapacakları işin önemi, değeri ve gerekliliğine ikna ederseniz onları etkilersiniz. Motive edilmesi gereken birden fazla  insan varsa onlara hem yakınlaşmacı hem uzaklaşmacı motivasyon kamçıları olan ödül ve ceza ilişkisi ile onların yaşam değerleri arasında bağlantı kurmak, kendilerini önemli bir işin parçası olduklarını hissetmelerini sağlamak son derece önemlidir.   

İletişim Kurarken Motivasyon Yönünden Yararlanmak;

Yıllarca kendimiz ve başakları üzerinde yaptığımız gözlemler, insanların önce ne istediklerini sonrada ne istemediklerini söylediklerini göstermiştir.

Mesela;

- Şarkıyı söylerken doğru yerde nefes al, yanlış yerde nefes alma.

- Tempoya dikkat et ağırlaşma.

- Piyano çal forte çalma.

- Sessiz ol gürültü yapma.

Olumlu ifade başta olumsuz sonda olursa ne olur? Birinci ifadede önce amaca doğru yönlendirilmiş olursunuz. İkinci ifadede ise kaçınmanız gereken probleme yönlendirilirsiniz.  Zihnimizin bir program dizini vardır. Olumsuz ifade sonda olduğunda onu daha iyi hatırlama eğilimi gösteririz. Böylece zihnimizi yapılacak şeyden çok yapılmaması gereken şeye odaklarız. Oysa olumsuz başta olumlu ifade sonda olursa birinci ifadede olumsuza dikkat çekilip ikinci ifadede amaca doğru yönlendirilmiş olursunuz. Çünkü en son söylenen daha kolay hatırlanır ve zihnimiz en son söyleneni yapmaya odaklanır.

Motivasyon yöneliminde en büyük faydayı sağlamak için önce neyi istemediğimizi sonra neyi istediğimizi belirtmeliyiz.

SONUÇ

Her iş kolunda olduğu gibi müzik eğitimi sürecinde de yapılan işe odaklanmak, konsantre olmak çok önemlidir. Yüksek standartlı ulaşılabilir hedefler, belirlendikten sonra eyleme geçmede tam konsantrasyonun  sağlanması bu konuda neleri daha iyi hale getirebileceğimize dair benzersiz farklılıklar ortaya çıkarır.

Bir de yaptığımız bütün eylemleri niçin neden yaptığımızı açıklayan bir tutum bireyin dikkatini ve gücünü kısaca performansını önemli ölçüde artırır. NLP’ye göre daha iyiye ulaşmak için sürekli bir çaba göstermemiz gerekmektedir. Çünkü başarıya giden yol sürekli yapım halindedir.

Kendi iç iletişimlerimiz inanç ve güven içermelidir. Başarının zihinsel resimlerini oluşturmalı, olumlu bakış açısını zihnimize yerleştirmeliyiz.  Bütün bunlar eylemlerimizi etkileyecek ve bizi başarı yolunda tutacak enerjiyi verecektir.

Başarılı insanlar daha fazla engellerle baş etmeyi öğrenmişlerdir. Çünkü her engel aşıldığında ödülde beraberinde gelir. Gecenin en karanlık anı sabaha en yakın olan zamandır.

Başarılı insanlar bunu bilir, karşılaştıkları engeller büyükse onları küçük hedefler halinde çözmeye çalışırlar. Bu onları motive eder.

Japonlar’ın kaizen dedikleri bir başarı anlayışları vardır.  Kaizen her alanda her gün %1 iyileştirmelerle sürekli gelişim anlamına gelir. Böylelikle Japon’ların bugünkü başarısının sırrını Kaizen anlayışına borçlu olduklarını söyleyebiliriz. Çünkü taşı delen suyun gücü değil damlaların sürekliliğidir. (Latin özdeyişi)

%1 iyileştirmeler, ulaşılabilir küçük hedefler olduğu için uzun vadede birikimsel etkisiyle inanılmaz sonuçlar getirir.

Sonuç olarak, biz insanlar güzel yeteneklerle yaratıldık. Bu kaynakları nasıl kullanacağımız ise tamamen bize bağlıdır. Gelişim sürecimizde gelecekteki seçenekleri çoğaltmak için gerekli enerjiye, zekaya, bilgiye, isteğe, sevgiye  ve teknolojiye sahip olduğumuza inanıyorum. İnsanlar dünya üzerindeki diğer canlılardan daha yüksek bir doğaya sahiptir.

Kendimizi bütün yönlerimizle ve parçalarımızla daha iyi tanıyıp takdir ettiğimizde o, daha yüksek doğaya gerçekten ulaşabiliriz.

KAYNAKÇA

ALDER,Harry ve B.Heather.(2000).21 Günde NLP.(Çev. Fatma Can Akbaş). İstanbul: Kariyer Yayınları.

BİÇER, Turgay. (1999). NLP - Kişisel Liderlik. İstanbul: Beyaz Yayınları.

DİLTS, Robert ve T.A.Epstein. (1995). Dynamic Learning.United States of America: Meta Publications.

KNIGHT,Sue.(1999).Uygulamalarla NLP: İşinizde Fark Yaratan Farklılıklar.(Çev.İ.Görkey Taffe).

KÜÇÜKAHMET, Leyla. (1999). Öğretimde Planlama ve Değerlendirme. İstanbul: Alkım Yayınevi.

ÖNER, Mehmet. ( 2001). NLP ve Başarı. İstanbul: Kariyer Yayınları.