BİLDİRİLER   

TÜRKİYE ÜNİVERSİTELERİNDE  MÜZİK EĞİTİMİ DOKTORA DERS PROGRAMLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

 

       Doç.Dr. O. Türev Berki

Hacettepe Ünv. Devlet Kons.-Ankara

 

Yrd.Doç. Dr. Turan Sağer

İnönü Ünv. Eğt.Fak.

GSEB-MEABD-malatya

 

* Cumhuriyetimizin 80. Yılında Müzik

Sempozyumu, 30-31 Ekim 2003,

İnönü Üniversitesi, Malatya

Bildiriler,s.264-268.

 

Giriş

Müzik Eğitimi alanına ilişkin olarak halen Abant İzzet Baysal, Dokuz Eylül, Gazi ve Marmara üniversitelerinde yürütülmekte olan Doktora programları yaklaşık olarak 10 yıllık bir geçmişe sahiptir.

Kanımızca 10 yıl gibi azımsanmayacak süre, sözkonusu programların  ders ve tez çalışmaları olmak üzere iki farklı açıdan irdelenerek, dünya üniversitelerindeki düzey ile karşılaştırılacağı bir dizi araştırmanın gerçekleştirilmesini zorunlu kılmaktadır. İşte bu çalışma üniversitelerimizde halen uygulanmakta olan müzik eğitimi doktora programlarındaki derslerin ele alındığı bir analiz ve değerlendirme niteliğindedir.

BULGULAR

Derslerin Sınıflandırılması

Türkiye üniversitelerinde müzik eğitimi anabilim dalı doktora ders programlarında halen yürütlmekte olan ders sayısı 54’dür. Sözkonusu derslerin, sırasıyla Müzik Eğitimi, Solo Performans, Sistematik Müzikoloji, Tarihsel Müzikoloji, Teori, Kompozisyon, Eğitim (Genel), İstatistik ve diğer olmak üzere 9 kategori altında sınıflandırılması mümkün görülmektedir.

Tablo-1: Müzik Eğitimi Alanına İlişkin Dersler

Ders

F

Çağdaş Müzik Eğitimi Kuramları

1

Çağdaş Müzik Eğitimi ve Öğretimi Yöntemleri

1

Erken Müzik Eğitimi ve Çalgı Öğretim Teknikleri

1

Koro Dağarcığı  ve Eğitimi Yöntemleri

1

Koro Eğitimi ve Öğretim Stilleri

1

Müzik Eğitiminde Çağdaş Yaklaşımlar

1

Müzik Eğitiminde Doğu ve Batı Etkileşimi

1

Müzik Eğitiminde Öğrenme Stratejileri ve İleri Öğrenme

1

Müzik Eğitiminde Bilgisayar

1

Müzik Eğitiminde Teknoloji

1

Okul Çalgı Dağarcığı

1

Türk Müzik Eğitimi Tarihi

2

TOPLAM

13

 

Müzik Eğitimi alanına ilişkin dersler, tüm doktora derslerinin %25,9’unu teşkil etmektedir.(13/54)

 

Tablo-2: Solo Performans Alanına İlişkin Dersler

Ders

F

Anadal Formasyonu

1

İleri Anadal Eğitimi

1

İleri Anadal Performans Eğitimi

1

Resital-Konser

1

Seslendirme Yorumlama

1

Uzmanlık Eğitimi

1

TOPLAM

6

 

Performans alanına ilişkin dersler, tüm doktora derslerinin %11,1’ini teşkil etmektedir.(6/54)

 

Tablo-3: Sistematik Müzikoloji Alanına ilişkin Dersler

Ders

F

Müzik Psikolojisi

2

Müzik Sosyolojisi

2

Müzik Teknolojisi

1

TOPLAM

5

 

Sistematik Müzikoloji alanına ilişkin dersler, tüm doktora derslerinin %9,3’ünü teşkil etmektedir. (5/54)

 

Tablo-4: Tarihsel Müzikoloji Alanına İlişkin Dersler

Ders

F

Müzik Evrimi

1

TOPLAM

1

 

Tarihsel Müzikoloji alanına ilişkin ders, tüm doktora derslerinin % 1,9’unu teşkil etmektedir. (1/54)

 

Tablo-5: Teori Alanına İlişkin Dersler

Ders

F

Çalgı Etüdlerinde Analiz

1

Müziksel Çözümleme

1

Türk Müziği Armonisi

1

TOPLAM

3

 

Teori  alanına ilişkin dersler, tüm doktora derslerinin %5,6’sını teşkil etmektedir. (3/54)

 

Tablo-6: Kompozisyon Alanına İlişkin Dersler

Ders

F

Besteleme Teknikleri

1

TOPLAM

1

 

Kompozisyon alanına ilişkin ders, tüm doktora derslerinin %1,9’unu teşkil etmektedir. (1/54)

 

Tablo-7: Eğitim (Genel) Alanına İlişkin Dersler

Ders

F

Çağdaş Türk Eğitimi Tarihi

1

Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi

1

Gelişim-Öğrenme

4

Öğretimde Planlama-Değerlendirme

4

Program Çözümleme

2

Program Değerlendirme

1

Program Geliştirme

1

Sınıf Yönetimi Teknikleri

1

TOPLAM

15

 

Eğitim (Genel) alanına ilişkin dersler, tüm doktora derslerinin %27,8’ini teşkil etmektedir.(15/54)

 

Tablo-8: İstatistik Alanına İlişkin Dersler

Ders

F

Araştırma Teknikleri

1

İstatistik

2

Müzik Eğitiminde Araştırma ve Konu Yönelimleri

1

Seminer

1

Veri Çözümleme Teknikleri

1

TOPLAM

6

 

İstatistik alanına ilişkin dersler, tüm doktora derslerinin %11,1’ini teşkil etmektedir. (6/54)

 

Tablo-9: Diğer Alanlara İlişkin Dersler

Ders

F

Psikoloji Akımları

1

Sanat Sosyolojisi

1

Sanat Tarihi

1

TOPLAM

3

 

Diğer alanlara ilişkin dersler, tüm doktora derslerinin %5,6’sını teşkil etmektedir. (3/54)

Ders Tanımları

Dört üniversitemizin ilgili enstitüleri ile temasa geçilerek, derslere ilişkin tanımların yer aldığı dökümanlar talep edilmiş; ancak, Abant İzzet Baysal Üniversitesi dışındaki hiçbir kurumda “ders tanımlarının bulunmadığı” ifadesi ile karşılaşılmıştır. Abant İzzet Baysal Üniversitesi’nden sağlanan belge ise kanımızca ders tanımı olmaktan çok, derslere ilişkin başlıca amaçların kısaca özetlendiği bir metin görünümündedir. 

TARTIŞMA

Bilindiği üzere, akademik eğitimin en üst basamağını teşkil eden Doktora, öğrenciye bağımsız bir araştırma yapma, bilimsel olayları geniş  ve derin bir bakış açısı ile irdeleyerek yorum yapma ve yeni sentezlere ulaşmak için gerekli adımları belirleme yeteneğinin kazandırılmaya çalışıldığı (YÖK, 2001), Lisans ve Yüksek Lisans’a oranla çok daha dar alanda uzmanlaşmanın amaçlandığı ve bilim insanı/akademisyen adaylarının belirginleştiği bir özel programdır. (Jarvis, 1990; Arizona State University, 2001:ColombiaUniversity.2001).

1998-99 Eğitim-Öğretim yılından bu yana ülkemiz üniversitelerine bağlı tüm eğitim fakültelerince ortak uygulanmakta olan Müzik Öğretmenliği Lisans programında müzik  ve müzik eğitimi alanına ilişkin şu zorunlu dersler kapsanmaktadır. (Müzik Öğretmenliği Lisans Programı, 199).

-                      Piyano

-                      Bireysel Çalgı Eğitimi

-                      Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi

-                      Okul Çalgıları

-                      Bireysel Ses Eğitimi

-                      Toplu Ses Eğitimi

-                      Müzik Tarihi

-                      Okul Bandosu

-                      Elektronik Org Eğitimi

-                      Koro

-                      Orkestra/Oda Müziği

-                      Türk Halk Müziği

-                      Eşlik

-                      Güncel/Popüler Müzik

-                      Müzik Kültürü

-                      Türk Sanat Müziği

-                      Oyun, Dans ve Müzik

-                      Eğitim Müziği Besteleme

-                      Koro ve Yönetimi

-                      Orkestra/Oda Müziği ve Yönetimi

 

Buradan hareketle yapılacak bir karşılaştırma ile üniversitelerimizin Müzik Eğitimi Anabilim Dallarında yürütülmekte olan doktora derslerinin önemli bir kısmının, gerek müzik öğretmenliği lisans programı, gerekse üniversitelerimizin yüksek lisans programlarında kapsanan derslerin aynı ya da benzer adlarla tekrarı veya doğrudan devamı olduğu kolaylıkla görülecektir.

Tablo-10: Bazı Lisans, Yüksek Lisans ve Doktora Ders Adlarının Karşılaştırılması

 

Lisans(Uluslar arası Terminolojideki Adı

Y.Lisans

Doktora

Bireysel Çalgı Eğitimi(Solo Performans)

-Bireysel Çalgı Eğitimi

-Anadal Eğitimi

-İleri Anadal Eğitimi

-Uzmanlık Alanı

-Anadal

-İleri anadal Eğitimi

-İleri Anadal Eğitimi ve Öğretim Yöntemleri

-Uzmanlık Alanı

Koro ve Yönetimi

-Müzik Toplulukları Eğitimi ve Yönetim Teknikleri

-Koro Eğitimi ve Öğretim stilleri

 

Müzik Tarihi

Müzik Tarihi

-Müzik Evrimi

Eğitim Müziği Besteleme

-Eğitim Müziği Besteciliği

-Eğitim Müziği Besteleme Teknikleri

-Besteleme Teknikleri

 

Tablo 10’da çeşitli yüksek lisans ve doktora dersleri için kullanılan ileri sözcüğü ise kanımızca ayrı bir tartışma konusudur. Zira, sözgelimi “Anadal Eğitimi” ile “İleri Anadal Eğitimi” arasında ne gibi bir fark olduğu, her iki ders de seslendirilen eserler arasında belirgin bir fark bulunup bulunmadığını anlayabilmek maalesef mevcut olmayan ders tanımlarının ve repertuar listelerinin analizi ile mümkün olabilecektir. Ancak uygulamalar sırasındaki gözlemlerimiz ve ilgili öğretim elemanları ve öğrenciler ile yaptığımız görüşmeler göstermektedir ki sözkonusu dersler arasındaki yegane fark ders adlarına eklenmiş bulunan ileri sözcüğüdür.

Oysa, pek çok dış ülke üniversitesinde yürütülen müzik eğitimi lisansüstü programlarında “dar alanda uzmanlaşma” mantığına parelel olarak oluşturulmuş pek çok spesifik derse rastlamak mümkündür. Bir fikir vermesi amacı ile ABD’nin üç üniversitesinde (İndiana University:2002, Rochester University: 2002, Southern İllionis University Edwardsville: 2002) uygulanmakta olan yüksek lisans programlarında yer alan birkaç ders Tablo 11’de sergilenmektedir.

 

Tablo-11: İndiana, Rochester ve Southern İllionis Edwarsville Üniversite’lerinde yürütülmekte olan Müzik Eğitimi Lisansüstü Programlarına İlişkin Ders Örnekleri

 

Ders Adı

Çocuk Korosu

Erken Müzik Notasyonu

Geleceğin Müzik Fakültesine Hazırlanma

Kodaly Konsepti

Koro ve Bando Aranjmanı

Müzik Eğitiminde Multi-Kültürel Perspektif

Müzikte Ölçme Gelişim ve Rehberlik

Müzikte Stilin Tarihi ve Analizi

Sıradışı Çocuk ve Müzik

Suzuki Tekniği

 

KAYNAKLAR

-Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzik Eğitimi Anabilim Dalı, (2001 Yüksek Lisans ve Doktora Programları). Bolu

-Arizona State University. (2000). Graduate Catalog 2000-2001: Music

http:// www.asu.edu/aad/catalogs/graduate/music.html

Colombia University, Depertment of Music. (2001). Graduate Studies of Music Teory.

http:// www.colombia.edu/GraduateMusic/GraduateMusicTeory. Html

İndiana University, School of Music. (2001). Graduate Studies.

http:// www.music.indiana.edu/som/grad.html