EF GSEB MEABD.'DE YER ALAN MÜZİK TEORİSİ VE İŞİTME EĞİTİMİ DERSİNDEKİ NOTA OKUMA BECERİSİNİN

ÇALGI EĞİTİMİNE YANSIMALARI ÜZERİNE ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİ (A.İ.B.Ü. ÖRNEĞİ)

 

Yrd.Doç. Dr. Dolunay Akgül Barış

AİBÜ. Eğt.Fak.

GSEB-MEABD-Bolu

 

Yrd.Doç. Dr. A.Metin Karkın

Balıkesir Ünv. Necatibey Eğt. Fak.

GSEB-MEABD-Balıkesir

 

* Cumhuriyetimizin 80. Yılında Müzik

Sempozyumu, 30-31 Ekim 2003,

İnönü Üniversitesi, Malatya

Bildiriler,s.243-249.

 

Giriş

Çalgı Eğitimi ve Müziksel İşitme Okuma Yazma ( Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi ) eğitimi, Eğitim Fakültelerine bağlı Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümleri Müzik Öğretmenliği Lisans Programlarında yer alan iki önemli derstir. Öğrenciler nota okuma becerilerini ve diğer temel müzik bilgilerini Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi dersinde 1. sınıftan itibaren üç yarıyıl okuyarak öğrenmekte ve geliştirmektedirler.Bu bağlamda, müzik özel alan derslerinin birbirleriyle ilişkili olduğu ve bir odak ders niteliğinde olan Müzik Teorisi ve İşitme Eğitiminin diğer alan derslerine de hazırlayıcı özelliği olduğu bilinmektedir.Öğrencilerin, programda yer alan derslerde başarılı olması, bu programdaki her bir alan dersine gösterdiği ilgi ile doğru orantılıdır.Bugün, Eğitim Fakültelerine bağlı Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümleri’nde Müzik Öğretmenliği Lisans Programı çerçevesinde amaçlara uygun, diğer bir deyişle Müzik Öğretmenliği görevi için gerekli davranışları kazandırmaya yönelik bir eğitim verilmesine çalışılmaktadır.   Üniversitelerdeki yeni yapılanma girişiminde Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi ders içeriklerinin oldukça geniş olduğu gözlenmektedir. Bu derse ayrılan sürenin (üç dönem yani 1.5 yıl ) darlığı müzik öğretmenliği açısından istenilen temel nitelikleri olumsuz  yönde etkileyebilecek bir ortam oluşturmasından kuşku duyulmaktadır.  Öğrencilerin bu derste karşılaştığı zorluklardan birisi ve önemlisi deşifredir.Çalgı eğitimine de yansıyan bu çalışma ; sürekli ezgisel ve tartımsal okuma, bona okuma, notaları iyi takip etme ve böyle bir çalışmaya çok zaman ayırma, yapılması gerekenlerden en önemlileridir. Deşifresi gelişmiş olan bir öğrenci , verilen herhangi bir eseri çalgısında çok rahat ortaya çıkarırken tam aksine deşifresi zayıf olan bir öğrenci ise eseri çıkarmakta güçlük çekecektir. Tabiki bu çalışmada çalgısına olan hakimiyeti de önemli rol oynamaktadır. Müziksel işitme okuma yazma ile Çalgı Eğitiminin birbiriyle olan bağlantısı işte burada ortaya çıkmaktadır.Bu bağlamda; Yapılan bu araştırma ile Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi A.B.D.'da I. ve II. sınıflarda toplam III dönem okutulan "Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi" dersinde öğrencilerin nota okuma becerisine ait bilgileri çalgı eğitimi derslerinde ne derece kullandıkları ve uygulayabildiklerini incelemek amaçlanmıştır. Ayrıca öğrencilerin çalgılarında eser çözümleme ve yorumlamada, deşifre yapmada karşılaştıkları güçlüklerde Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi derslerinde aldıkları bilgilerden ne derece yararlandıkları, iki ders arasındaki paralellikleri ve çakışan noktalar belirlenecektir. Çalgı Eğitimi ; insanın bir müzik aletini kullanımı yolu ile müzikle insanı buluşturan ve tanıştıran, insanı kendisi ile özleştirip bütünleşmesine kaynaklık eden, ona duygularını ifade edebilme fırsatı tanıyan, onu toplumsal olmaya yönlendiren müzik eğitiminin en önemli boyutlarından biridir. “Öğrenci temelde çalgısında kazanacağı bilgi ve becerileriyle müzisyenliği öğrenecektir. Çalgısındaki olumlu gelişmeler yoluyla, yeteneğini ortaya koyabilecek, çevresiyle iletişim kurabilecek değer kazanabilecek ve kendi özverini de artırabilecektir. Bu gelişmeler onun ruh sağlığı açısından da önemlidir.” ( Günay. 1995) (Akgül. 1997)Çalgı Eğitiminin önemini anlatan bu ifadelere bir yenisini ekleyecek olursak ; Çalgı eğitimi, bireyin bilişsel, duyuşsal ve devinişsel yönlerini bir bütün halinde ele alır. Bu eğitim yoluyla birey teknik bilgi ve beceriler ile estetik değerler kazanır. Kültürel yaşamı zenginleşir. Böylece eğitimin amaçladığı yaratıcı, uygulayıcı, araştırıcı, yorumlayıcı, eleştirici ve kendine güvenen bireyler yetişir.Çalgı Eğitimi, genel müzik eğitiminin bir boyutu olarak değerlendirildiğinde“Öğrencilerin mevcut durumlarındaki ve gelecekteki müziksel yaşantılarını biçimlendirmek üzere müziksel davranış kazandırma ve müziksel davranış değişikliği oluşturmada etkili ve vazgeçilmez bir süreçtir. Bu süreçte öğrenciler yerel, ulusal ve evrensel müzikleri tanıma fırsatı bulabilir. Bu müzikleri dinlemeye daha istekli hale gelebilir ve müziksel bilgilerini, becerilerini ve müziksel zevklerini, yeteneklerini, beğenilerini geliştirebilirler. İzledikleri konser, resital v.b. etkinliklerde çalıcıyı ve yorumcuyu eleştirebilme, takdir edebilme gücü kazanarak bu etkinliklerin ardından emek, sabır ve çalışma disiplini gibi etkenleri farkedebilir. Böylelikle müzikle daha yakın ilişki kurabilir, estetik anlayışlarını geliştirebilirler. ( Özen. 1996) (Akgül. 1997) Bu açık ve net bilgilerle çalgı eğitiminin önemini uzmanlar böyle dile getirmektedirler.

Nota Bilgisi ve Okuma Becerisi: Öğrencilerin nota bilgisi ve okuma becerileri, henüz Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümlerine başlamadan önce bu bölümlerde uygulanan özel yetenek sınavlarının, deşifre okuma, dikte yazma gibi kategorilerinde ölçülmektedir.Bu bölümlerde okumaya hak kazanan öğrenciler, nota bilgisini ve okuma becerisini, temel müzik bilgisinin verildiği müziksel işitme okuma yazma ile geliştirip sürdürmektedir. (Karkın. 2002)Nota bilgisine ve iyi bir nota okuma becerisine sahip olan bir öğrenci, bu becerisini kullanarak çalgı eğitiminde de müzik eserlerini daha kolay tanıyabilme ve yorumlayabilme fırsatını yakalar.Şu gerçeği vurgulamak gerekirse, ilk bakışta nota okuma işi, öğrencileri genelde tedirgin etmektedir.Bu nedenle öğrencilerin karşılaştıkları güçlükleri çözme görevini de öğretmen üstlenmektedir. İlk bakışta nota okuma becerisinin önemini Christine Brown şöyle açıklamaktadır.“İlk bakışta nota okuma becerisi neden çok önemlidir? Birincisi; Bu beceriyi öğrenciye doğru ve gerektiği biçimde alıştırma yapma olanağı verir. Nota okuması zayıf olan öğrenci daima başa, geriye döner. Nota okumak güç gelir, mümkün olmasa bile kaldığı yerden başlamak için dikkatini konsantre etme gereği duyar. İkincisi; kolaylıkla okuyabilen öğrenciler yeni parçalar okumayı çok eğlenceli bulurlar. Okuması zayıf olan öğrenciler ise bir parçanın tüm notalarını öğrenmeyi bitirmeden önce sık sık yanılırlar çünkü öğrenme işlemi çok yavaştır. Bir dönem veya bir yıl boyunca yalnızca iki yada üç parça öğrenip çalabilen öğrenciler vardır. Bu, onların müzikal eğilimleri ile ilgili ciddi bir sınırlamadır. Bu tür öğrenciler kendi gelişme basamaklarındaki repertuarla tanışmaları için öğretmenleri tarafından cesaretlendirilmelidirler. İyi nota okuyan öğrenciler geniş bir repertuara sahiptirler ve parçaları öğrendikleri süre içerisinde ait oldukları dönemler ve çeşitli stiller hakkında fikir sahibi olurlar. Üçüncüsü; Kolayca okuyabilen öğrenci, müziği geniş bir şekilde keşfedebilir, çünkü öğretmeni tarafından belirli parçalarla sınırlandırılmaz. Öğrenme merakı yeni bir kitapla artar ve bütün parçaları çalmayı dener. Böylece nota okuma becerisi gelişir ve karşılaştığı her parçayı okur. Dördüncüsü ise birlikte müzik yapma çalışmalarına başlayan öğrencilerde, güçlük çekmeden nota okuyabilme becerisi birinci derecede önem taşır. Kendi partisini öğrenmesi uzun zaman alan öğrencilerin düet, trio veya quartet gibi gruplarda çalmak için uygun aday olmadıkları düşünülebilir. Bir grupta çalmak onların gereksinim duyduğu motivasyonu ve okumalarının gelişimini sağlar” (Brown. 1996)İyi nota okuyabilen ve okuyamayan öğrencilerin avantajlarını ve dezavantajlarını anlatan Brown, öğrencilerin nota okumadaki başarısızlığının, nota okumaya az zaman ayırmalarıyla meydana gelebileceğini de vurgulamaktadır. Güzel Sanatlar Eğitimi bölümlerinde okuyan öğrencilerin, müziksel işitme okuma eğitiminde herhangi bir müzik eserini kolayca deşifre edebilmeleri, tartımsal ve ezgisel okuyabilmeleri istenilen özellikler arasındadır. Öğrenci nota okumaya fazla zaman ayırdığı taktirde (planlı-programlı-disiplinli çalışma ile) bu alanda başarıyı yakalayabilir. Müziksel işitme okuma eğitiminde kazanılan bilgi, beceri,tutum ve alışkanlıkların çalgı eğitiminde de kullanılması gereklidir.Çalgı eğitimi ve müziksel işitme okuma eğitiminde; Bir müzik sayfasını doğru okuyup çalabilme ve yorumlayabilmede nota okuma becerisi, tartımsal örnekleri kavrama becerisi, enstruman bilgisi ve yeterli teknik bilgiye sahip olabilme ve ezberleme becerisi bulunması gereken unsurlardandır.Becerilerin sürekli bir çalışma ile kazanılabileceği daha önceden de vurgulanmıştı. Staven, “Beceri eğitimi, temelde açıkça betimleyici, göstermeyi ve uygulamayı içerir. Birey belli bir beceriyi sürekli olarak yerine getirebilmek yani kazanmak için devamlı çalışma ve tekrarlayarak alışkanlıklar haline getirmek zorundadır” (Saraç. 1997)Müziksel işitme okuma ile çalgı eğitimi için birtakım becerilerin kazanılmasının yanı sıra müziksel işitme ve armoni eğitiminde işitme yeteneği ön plana çıkmaktadır.Bilim adamları çalgı eğitiminde de çalgı yeteneğinin bulunması gerekliliğini savunmuşlardır.Hoffer ise bu konuda, “ Müzik performansını etkileyen faktörler arasında en başta bireyin çalgı çalabilmedeki yeteneği gelir” (Hoffer 1989) şeklinde ifade etmiştir. Genel olarak müzik yeteneğinin erken yaşlarda belirlenmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Ancak, öğretmen yetiştirme programlarına alınan öğrencilerin, Güzel Sanatlar Liselerinin açıldığı son yıllara kadar, müziğe geç yaşlarda başlayan lise ve dengi okul mezunu öğrencilerden oluştuğu bilinmektedir. Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümlerinde önemli bir rol oynayan müzik yeteneği, algılayıcı-yorumlayıcı ve yaratıcı müziksel yetenekler olarak üç boyutta değerlendirilmektedir. Öğrencinin işitme yeteneğinin güçlü olması, yorumlayıcı ve yaratıcı boyutları da desteklemekte, böylece çoğu alan derslerindeki başarısına önemli bir katkı sağlamaktadır. (Karkın 2002)Öğrenci zaman zaman, gerek çalgı eğitiminde gerekse müziksel işitme okumada yetenekleri arasında ezberleme becerisini de kullanmaktadır. Ezberleme becerisi konusunda Brown; “Aslında ezberleyebilme becerisi, akıcı bir şekilde çalmayı ve okumayı arzu eden öğrenci için gerekli olan bir unsurdur. İyi okuyucu gerçekte iyi bir ezberleyicidir. Bir ölçü veya birkaç nota bile o anda onun okumadaki akıcılığını gösterir. Bu nedenle öğrencilere düzenli alıştırmalarla ezberleme becerilerini geliştirme konusunda yardımcı olmak gerekmektedir. Öğrenciyi iyi bir şekilde nota okumaya hazırlamak için kısa yol yoktur. Her derste nota okumaya gereken önem verilmelidir. Unutulmamalıdır ki, ilk bakışta okuma ve bir parçanın ciddi bir şekilde çalınması değişik yaklaşımlar gerektirir, çünkü ilk bakışta okumada amaç, belirlenen tempoda devamlılıktır ve yanlış tartımla doğru notalar yerine doğru tartımla yanlış notalar tercih edilir” (Brown 1996) şeklinde açıklama getirmiştir.Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümlerinde, öğrencilere kazandırılan ve geliştirilmesi sağlanan müzik yeteneği ile müziksel becerilerin önemli olduğu bilinmekle birlikte, bu çalışmada sözü edilen nota okuma becerisinin, müziksel işitme okuma ve çalgı eğitimi ile bağlantısı bulunmaktadır. Nitekim, odak bir ders niteliğinde olan ve zengin bir öğrenme-öğretme stratejisine sahip olan müziksel işitme okuma eğitimi, zincirleme bir bağ içerisinde diğer özel alan dersleri ile de etkileşim içinde olarak derslerdeki verimliliğin daha da artmasını sağlayacaktır.

Yöntem: Bu araştırmada, temel bir yaklaşım olarak durum saptamasına elverişli tarama modeli benimsenmiş ve ayrıca anket uygulama yoluna gidilmiştir. Bu modele göre veriler belgesel tarama yöntemiyle çeşitli kaynaklardan ve iletişim ortamlarından toplanmıştır. Araştırmanın çalışma evrenini , Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı’ndaki 1. ve 2. sınıf    öğrencileri oluşturmaktadır. Örneklem olarak ise, yine aynı bölümde ‘Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi’ dersini alan 1. ve 2. sınıf öğrencilerinin tümü alınmıştır. Araştırmada çalışma evreni aynı zamanda araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Örneklem grubunun sayısal toplamı 60’tır.

Bulgular: Araştırmanın bu aşamasında, A.İ.B.Ü. Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalında ‘Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi’ dersini alan öğrencilere (1. ve 2. sınıf ) anket uygulanmış ve bu uygulama sonucunda toplanan verilerin işlenmesiyle elde edilen bulgular, çizelgeler oluşturularak açıklanmaya çalışılmıştır.

Çizelge 1. Örneklemi oluşturan öğrencilerin‘Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi’dersinde öğrendikleri aralık bilgilerini,çalgılarıyla herhangi bir eser deşifre ederken ne ölçüde kullandıklarına ilişkin görüşler.

 

Çizelge 1’de görüldüğü gibi öğrencilerin %43.20’si herhangi bir eseri deşifre ederken öğrendikleri aralık bilgilerini Kısmen ( 26 kişi ) kullandıklarını belirtirken, bu sıralamayı %39.90 ile Büyük ölçüde, %13.50 ile Tamamen ve %3.40 ile de Hiç seçenekleri  izlemiştir.

Çizelge 2. Örneklemi oluşturan öğrencilerin ‘Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi’ dersinde yaptıkları tartımsal çalışmaların, çalgılarıyla herhangi bir eser deşifre ederken ne ölçüde kolaylık sağladığına ilişkin görüşler.

 

Çizelge 2’de görüldüğü gibi, öğrencilerin %56.50’si herhangi bir eseri deşifre ederken yapılan tartımsal çalışmaların Büyük ölçüde ( 34 kişi ) kolaylık sağladığını belirtirken, bu sayısal sıralamayı %31.50 ile Tamamen, %12 ile Kısmen oranları izlemiş, Hiç seçeneğine ise katılım olmamıştır.

Çizelge 3. Örneklemi oluşturan öğrencilerin ‘Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi’ dersindeki bona okuma çalışmalarının, çalgılarıyla herhangi bir parçayı anında görüp seslendirmede ne derece yeterli olduğuna ilişkin görüşler

 

Çizelge 3’de görüldüğü gibi, öğrencilerin %65’i herhangi bir parçayı anında görüp seslendirmede bona okuma çalışmalarının Büyük ölçüde(39 kişi)yeterli olduğunu savunurken,%26.50’si Tamamen, %8.50’si ise Kısmen katıldıklarını belirtmişlerdir. Hiç seçeneğine katılım olmamıştır.

Çizelge 4. Örneklemi oluşturan öğrencilerin ‘Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi’ dersinde solfej (ezgisel okuma) çalışmalarının, çalgılarıyla herhangi bir eseri deşifre etmede ne ölçüde yarar sağladığına ilişkin görüşler

 

Çizelge 4’den de izlenildiği gibi, öğrencilerin %65’i herhangi bir eseri deşifre etmede , solfej okuma çalışmalarının Büyük ölçüde( 39 kişi )  yarar sağladığına katılırken diğer katılımlar ise; %19.60 kısmen, %7 Tamamen, %3.40 Hiç şeklinde gerçekleşmiştir.

Çizelge 5. Örneklemi oluşturan öğrencilerin , çalgılarıyla çalıştıkları bir eser üzerindeki hız terimlerini anlama ve anlamına uygun olarak seslendirmede ‘Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi’ dersinde almış olduğu bilgilerin ne ölçüde yeterli olduğuna ilişkin görüşler

 

Çizelge 5’de de görüldüğü gibi, öğrencilerin %55’i, çalıştıkları eser üzerindeki hız terimlerini anlama ve anlamına uygun olarak seslendirmede ‘M.T.İ.E’ dersinde öğrendikleri bilgilerin Büyük ölçüde ( 33 kişi ) yeterli olduğunu belirtmişler, %23.50’si Tamamen , %21.50’si  Kısmen katılmışlar, Hiç seçeneğine ise katılım olmamıştır.

Çizelge 6.  Örneklemi oluşturan öğrencilerin MTİE dersindeki tonal ve makamsal çalışmaların çalgılarıyla bir eseri seslendirmede ( entonasyon v.s. ) ne ölçüde yarar sağladığına ilişkin görüşler

 

Çizelge 6’da da görüldüğü gibi öğrencilerin %38.30’u , çalgılarıyla bir eseri seslendirmede tonal ve makamsal çalışmaların Kısmen ( 23 kişi ) yarar sağladığına katılırken ,diğer katılımları % 33.30’la Büyük ölçüde, %18.30’la Tamamen , % 10.10’la Hiç seçeneği izlemiştir.

Çizelge 7. Örneklemi oluşturan öğrencilerin, çalgılarıyla herhangi bir eseri deşifre ederken karşılaştıkları zorluklara ilişkin görüşler

 

Çizelge 7’den de izlendiği gibi, öğrenciler, çalgılarıyla herhangi bir eseri deşifre ederken en yüksek oran olarak %36.50’si ( 22 kişi ) eseri temposuna yakın çalamama zorluğu ile karşılaşırken, %26.50’si tartımsal zorluklar, %23.50’si entonasyon bozuklukları, %13.50’si ise notaları anında okuyamama zorlukları ile karşılaşmışlardır.

Sonuç: Bu bölümde, 2002-2003 öğretim yılında A.İ.B.Ü. Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalında ‘Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi’ dersini alan 1. ve 2. sınıf öğrencilerine uygulanan anketlerden elde edilen bulgular bir araya toplanarak değerlendirilmiştir.

Örneklemi oluşturan öğrencilerin ‘M.T.İ.E’ dersinde öğrendikleri aralık bilgilerini,Tamamen, Büyük ölçüde ve Kısmen katılım seçenekleri dikkate alındığında toplam %96.60 gibi yüksek bir oranla çalgılarıyla bir eser deşifre ederken kullandıkları sonucu ortaya çıkmıştır.Bu derste yapılan tartımsal çalışmaların ve ayrıca bona okumanın öğrencilerin eser deşifre ederken kolaylık sağladığı belirlenmiş, %100’lük toplam katılım ile tartımsal çalışmaların ve bona okumanın çok önemli rolü olduğu saptanmıştır. Öğrencilerin herhangi bir eseri deşifre etmesinde solfej okuma çalışmalarının yine % 100’e yakın bir oranla yarar sağladığı belirlenmiş, sadece iki kişi yarar sağlamadığı yönünde görüş bildirmiştir.M.T.İ.E dersindeki tonal ve makamsal çalışmaların; çalgılarıyla bir eseri seslendirmede yarar sağladığı konusunda öğrencilerin çoğu ( %89.90) aynı görüşü paylaşırken,sadece 6 öğrencinin(%10.10 )hiç yarar sağlamadığı görüşü belirlenmiştir.Öğrencilere herhangi bir eser deşifre ederken karşılaştığı zorluklar sorulduğunda, ‘Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi’ dersinde öğrenilen bilgilerin yarar sağlamasının yanısıra, %26.50’sinin tartımsal zorluklarla, %23.50’sinin entonasyon zorluklarıyla, %36.50’sinin eserleri temposuna yakın çalamama kaygısıyla ve %13.50’sinin ise notaları anında okuyamama zorluklarıyla karşılaştıkları sonucu ortaya çıkmıştır.İstatistiksel sonuçlar da göstermektedir ki Müzik Eğitimi A.B.D. Lisans programlarındaki toplam III dönem (1,5 yıl) alınan Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi derslerinin öğrencilerin çalgı eğitimi derslerindeki performansına olumlu etkileri vardır. Elbetteki öğrenciler arasındaki bireysel farklılıklar, çalışma disiplinleri çeşitli sapmalar oluşturacaktır.Elde edilen bulguların ışığı altında aşağıdaki öneriler getirilmiştir.

1. M.T.İ.E. dersi ile çalgı eğitimi dersleri öğretmenleri sürekli iletişim içerisinde olmalı ve öğrencinin çalgısındaki deşifre becerisi, M.T.İ.E. dersi ile desteklenmelidir.

2. Bu araştırmaya bağlantılı olarak, benzer bir araştırma M.T.İ.E. almayan 3. ve 4. sınıf öğrencilerine de yapılarak, çalgı eğitiminde nota okumaya dayalı karşılaştıkları güçlükler sorulmalı ve eksiklikler belirlenmelidir.

3. M.T.İ.E. dersi içerikleri, çalgı eğitimi dersleri öğretmenleri ve dersi alan öğrencilerle görüşülerek, eksiklikler ve ihtiyaçlar doğrultusunda yeniden düzenlenmelidir.  

4. M.T.İ.E. gibi bir müzik eğitimcisi adayının müzikal birikimlerinin temelini oluşturan bir dersin programdaki süresi yeniden gözden geçirilmelidir. Dersin 8 yarı yıla bölünerek daha kapsamlı bir şekilde verilmesinin, öğrencilerin çalgılarındaki performanslarını olumlu yönde arttırabileceği düşünülebilir.

Kaynaklar

AKGÜL BARIŞ, Dolunay. A.G.S.L. de Keman Eğitimi Sürecinin Değişkenlerinin Analizi Yorumlanması ve Önerileri , A.İ.B.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi 1997

BROWN,Cristine.Music Teacher-Mart 1996 London.Çev. Nevhiz Ercan,Mavi Nota Müzik ve Sanat Dergisi, sayı 21, s.36-37

HOFFER, Charles R. The Understanding of Music, Sixth Edition, Nadsworth Puplishing Company, Belmont, California, A.Division of Wadsworth, Inc. 1989

KARKIN, A.Metin. Müzik Eğitimi Anabilim Dallarında ‘Müzik Teorisi ve İşitme Eğitimi’ ile ‘Seçmeli Ders’ adı altında okutulan armoni dersinin analizi ve değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora tezi 2002

SARAÇ, Gürsan. 1997 Müzik Eğitimi Bölümlerinde Çalgı Öğretim Programlarının Yeri ve Önemi Mavi Nota Müzik ve Sanat Dergisi, sayı 23, s.25.