| BİLDİRİLER |
CUMHURİYETİMİZİN
80. YILINDA MÜZİK
(Sempozyum Açılış Bildirisi)
Prof. K. Bülent Birol
İnönü Ünv. Eğt.Fak.
GSEB-MEABD-Malatya
* Cumhuriyetimizin 80. Yılında Müzik
Sempozyumu, 30-31 Ekim 2003,
İnönü Üniversitesi, Malatya
Bildiriler,s.1-4.
Müzik, günümüzde küreselleşme olgusunun en yoğun biçimde
yaşandığı alanların başında gelmektedir.Cumhuriyetle özdeşleşen kurumları,
yetişen sanatçıları ile Atatürk’ün çağdaşlaşma projesinin önemli halkalarından
birisi olmuştur.
Bilindiği gibi müzik; insana duyup düşündüklerini
seslerle anlatma olanakları veren bir “dil”dir. Müziğin anlamı, insanın yaşam
karşısındaki davranışlarıdır.
Değişik toplumların insanları müzik
dilinde buluşabilmiş, müzikle anlaşabilmiştir. Müzik, insana kendini tanıma,
kendini gerçekleştirme, kendini aşma ve anlatma olanağı vermiştir.
1985’de Münih’de
yapılan 22 ülkeden, 216 müzik okulundan, on bin öğrencinin katıldığı Avrupa
Gençlik Müzik Festivalini açan dönemin Alman Cumhurbaşkanı Weizsacker:
“Bazı dil bilimcileri uluslar arası bir dili bulabilmek için çok uğraştılar,
ama bizler uzun zamandan beri bir dili kullanıyor ve birbirimizi bu yolla daha
iyi anlıyoruz. Bu dilin adı müziktir.” Diyerek müziğin bir dil, bir sanat ve
bir bilim olduğunu vurgulamıştır.
Ulu önder Atatürk’ün gerçekleştirmeye çalıştığı
çağdaşlaşma süreciyle birlikte öncelikle müzik alanındaki değişimler çağa göre
değişime uğramaya başlamıştır. O nedenle Türk müzik kültürü, bir birinden çok
farklı uygarlıklarla yanyana bir arada yaşamış,
onları barış içinde buluşturup kaynaştırmış ve bütünleştirmiş örneklerini
vermektedir.
Cumhuriyet, ulu önder Atatürk’ün bir
“uygar toplum yaratma” projesiydi.cumhuriyetin ilk yıllarında özellikle
kültür-sanat alanında büyük atılımlar yapıldı. Toplumun eğitilmesi, sanatın
öğretilip icra edilmesi için kurumlar oluşturuldu. Atatürk bir toplumun
uygarlaştırılmasında en önemli araçlardan birinin “müzik” olduğuna inanıyordu.
Bu alanda Atatürk ve İnönü büyük çabalar gösterdiler.
Atatürk insan yaşamında müziğin gerekli olup
olmadığını tartışmak yerine, nerede hangi amaca yönelik olarak hangi nitelikte
ve türlerin gerekliliği üzerinde durup düşünmenin önemine dikkat çekmektedir.
Türk müzik kültürünün gelişmesinde
köyden kente göç, nüfus artışı, kentlileşme, sanayileşme, ilköğretim öncesinden
yükseköğretime değin her basamakta eğitimin ülke genelinde hızla etkinleşmesi
ve yaygınlaşması dışa açılım, bilgi toplumuna dönüşüm gibi süreçler etkin rol oynamaktadır.
Kültür ve sanat; dünyayı algılama
biçimimizi, birbirimiz ile ilişkilenme biçimimizi, birbirimizi sevme biçimimizi
geliştiren ve değiştiren önemli bir alandır. Kültür ve sanatın; onun en etkili
alanı olan müzik sanatının yaşamımızda özel bir yeri vardır.
Atatürk’e göre Türk ulusu yeni bir
uygarlığı gereksinmektedir. Ona göre Türk ulusunun yeni uygarlığı “çağdaş
uygarlıktır”. Çağdaşlaşma bütünsel olmalıdır. Her alanda olduğu gibi Türk müzik
kültüründe de hızla çağdaşlaşmak gerekmektedir.
Müziğin
toplumu nasıl etkilediği, farklı kesimler tarafından nasıl algılandığı,
benimsendiği ve eleştirildiği hakkında çeşitli düşüncelerimiz olmaktadır.
Yapılan her etkinlikte, müzik duyguların canlı tutulmasını sağlamıştır. Müzik,
insanın varolduğu andan itibaren toplumsallaştıkça bir iletişim aracı olarak ön
plana çıkmıştır. Ölümde (ağıt), düğünde (dans), sanatsal gösterilerde (tiyatro,
opera, bale, sinema vb.) duygularla gelenek ve göreneklerin bütünleşerek bir
iletişimsel dil yeteneğinin yapısal özelliklerini belirlediğinden söz
edebiliriz.
Yaşanılan bölge ve ilgili folklorik
özellikler, eğitsel faktörler, sosyal çevre, medya ve müzik teknolojisi ile
olan etkileşimler sonucu kişinin yaşamına katılan çeşitli müzikler, besteciler,
yorumcular zaman içinde onun duygu, düşünce, beğeni ve beceri birikimlerini
etkilemekte ve müziksel gereksinimlerini karşılamaktadır. Böylece, müzik insan
yaşamında anlamlı bir şekilde işlevsellik kazanmaktadır.
Bir toplumun müzik yaşantısı
toplumsal, kültürel, eğitsel ve ekonomik koşullardan etkilenir. Teknolojik
gelişim; toplumsal yaşayış koşullarını etkilemektedir. Dünyadaki ekonomik,
teknolojik ve sosyolojik gelişmelerden Türkiye’de etkilenmiştir. Sınır aşabilen
nitelikteki şirketler, pazar arayışları ve rekabet nedeniyle kısa sürede
geliştiler. Reklamcılıkta, görsel ve işitsel iletişimde gelişmeler oldu ve
olmakta. TV ve radyonun kullanımı değişerek bilgisayarlarda da müthiş
gelişmeler yaşandı.
Bütün bu gelişmeler ışığında müzikte
nasibini alarak değişik türlerle karşımıza çıkmıştır.
Bugünün Türkiye’sinde yaşayan ve
yarının Türkiye’sinde yaşayacak olan insanlara sunulacak müzikler nelerdir?
neler olmalıdır? ne kadar olmalıdır? bir anda doyurucu yanıtlar bulmak kolay
olmamaktadır. İşin boyutu müziğin, estetiğin sınırlarını aşmakta, geniş bir
alana yayılmaktadır. Bugün operaları, balesi, senfoni orkestraları,
konservatuarları, Güzel Sanatlar ve Eğitim Fakülteleri müzik bölümleri ile
Türkiye, sanat alanında uygar dünyanın bir parçasıdır. Ancak, bu büyüme ve
gelişmeye karşın sanat kurumlarımızın mevcut yapılanma biçimi gereksinime cevap
vermekten uzak kalmıştır. Gelişmiş
ülkelerde sanat kurumlarının başarısı üretkenlikle ölçülür. Mevcut yapılanmada
ülkemizde üretkenlik ve başarı ödüllendirilmemektedir. Türkiye’yi dünyadan ayıramayız. Bütün toplumlar gibi bizim toplumumuzun da
kendine özgü sosyo-kültürel bir yapısı, ulusal
özelliklerinden kaynaklanan sanatsal, düşünsel ve eleştirel yaklaşım biçimi
vardır.
Müzik kültürünün temeli de, müzik
eğitimine dayanmaktadır.
Gereksinimlerin artması,
çeşitlenmesi uygar olmanın bir gerekliliğidir. Eğitim müziğimiz, geleneksel
müziklerimiz, çağdaş çoksesli müziğimiz, eğlence müziklerimiz, oda müziği
topluluklarımız ve senfoni orkestralarımız, korolarımız, balelerimiz,
operalarımız ve solistlerimizin sayısı her geçen gün artmaktadır. Yurdumuzdaki
tüm müzik türlerinin ulusal yada evrensel olsun, her birine saygılı olarak
çağın ve teknolojinin akışına göre yenilenmesi ve geliştirilmesi
desteklenmelidir.
Popüler müzikler dünyada olduğu gibi
yurdumuzda da geniş bir alana yayılmıştır.
Besteci, icracı, müzikolog ve müzik
eğitimcileri yapılarını yeniden gözden geçirmeli geleneksel ve sanat müziği
türlerinin de özenle desteklenmesi
gerekmektedir.
Geleneksel değerlerle çağın
öngördüğü değerler arasında sağlıklı bir dengenin kurulması toplumsal bir
zorunluluktur. Çünkü; toplumlar temel kültür öğeleri ile toplumsal varlıklarına
süreklilik kazandırmak, çağın öngördüğü değerleri yetişen kuşaklara
kazandırarak da dünya uluslar topluluğunun etkin üyeliğini kazanmak ve korumak
durumundadır.
Cumhuriyetimizin 80. yılında müzik
yaşamımızın ve müzik kültürümüzün durumu devletimiz tarafından nasıl görünüyor?
Çoksesli, geleneksel, yerel, popüler
vb. yaşanan tüm müzikler birbiriyle nasıl ve ne kadar etkileşiyorlar?
Sempozyumumuzun alt başlıkları;
Müzik öğretmenliği, bestecilik ve
eğitimi, seslendirme ve yorumlama, müzik bilimleri, müzik teknolojisi, müzik
endüstrisi, geleneksel müzikler, güncel müzikler, müzik yayınları, müzik
kurumları, müzik ve sağlık.
İki gün boyunca bu alt başlıkları
uzun uzun tartışabilmek elbette mümkün değildir
ancak, bu zaman kısıtlığı içersinde yine de müzik alanında yapılan bilimsel
çalışmalar ve uygulamalarla ilgili görüşlerin ortaya konularak bir bilgi
alışverişinde bulunulacağını umuyorum.
Bilindiği gibi, her bildiri için 15
dakika sunum, 5 dakika soru-yanıt 20 dakika ayrılacaktır.
Alana verilecek değer sorunlarımızı
çözecek, çağdaş dünyada daha etkin yer almamızı sağlayacaktır.
Sempozyumu destekleyen başta İnönü
Üniversitesi Rektörü Sn. Prof.Dr. Fatih HİLMİOĞLU’na, önemli katkıları olan hocam Prof.Dr. Ali UÇAN’a, Sempozyum
Bilim Kurulu ve Yürütme Kurulu Üyelerine teşekkürlerimi sunuyorum.
Sempozyumumuza sponsorluk yaparak
ayrıca katkıda bulunan İstanbul Cangöz Müzikevi’ne, Ankara PegemA Yayıncılık’a, Malatya Kavuklar Otomotiv’e, Malatya kayısı
Birlik Genel Müdürlüğü’ne, Aksoğanoğlu Zafer
Turizm’e, İrfan Aksoğanoğlu’na, Gültekinler
Züccaciye’ye, Biomed
Malatya Şubesi’ne ve Temmuz Gıda firmasına ve Foto Kemiksiz’e
teşekkürlerimi sunuyorum.
Ayrıca, düzenlemiş olduğumuz bu
sempozyumda bir ilki deneyelim istedik. Ve adını şu şekilde koyduk. “TÜRKİYE
MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ PROGRAMLARI BİRLEŞİK ÖĞRENCİ ORKESTRASI VE KOROSU”
Fakülte dekanlıkları ile birebir yapmış olduğumuz
görüşme ve yazışmalar sonucu böylesine görkemli bir oluşuma öğrenci göndererek
katkıda bulunan Abant İzzet Baysal, Cumhuriyet, Muğla, Pamukkale,
Yüzüncü Yıl, Niğde, Harran, Onsekiz Mart ve Ondokuz Mayıs üniversite rektörlükleri ve ilgili
dekanlıklarına ayrıca teşekkürlerimi sunuyorum.
Önümüzdeki yıllarda böylesine
etkinliklerin yurdumuzun diğer bölgelerinde de artan bir coşku ve katılımla
devam etmesi en büyük dileğimizdir.
Sempozyumumuzun, besteci, yorumcu,
eğitimci, sanatçı ve yöneticilerine müzik yaşamımızı olumlu yönde etkileyecek
bir takım ip uçları vermesini umuyor ve diliyorum.
Hiç kuşkusuz kurucusu olan
Atatürk’ün izinde Türkiye, tam anlamıyla uygar ve Atatürk’ün anladığı anlamda,
uluslararası ve kültürler arası uygarlık düzeyine ulaşmış olarak akılcı ve
insancıl çözümlerini bulacaktır.
Saygılarımla
1.Ali, Filiz. “Müzik ve Müziğimizin Sorunları”
İstanbul, 1987.
2.Aydın, Mustafa. “Bir Öğrenme
Kavramı” (Sosyal Etkileşim Kuramı) İnönü Üniversitesi Basımevi, Cilt:2, Sayı:2, 1995.
3.Baran, İlhan. “Temel Müzik
Kuralları” Ankara, 1997.
4.Boas, Frans. “Anthropology of Modern
Life” New York: Norton, 1928
5.Bidney, David. “The Philosophical
Presuppositions of Cultural
Relativism and Cultural Absolutism” Notre Dame Press, 1959.
6.Cambell
E. / Kinsey E. “The Book of Music, Arrow Publication” 1980
7.Fenmen,
Mithat. “Müzik Görüşleri Dergisi” , 1953.
8.Gazimihal
(Kösemihal), Mahmut Ragıp
1936 Türk Halk Musikilerinin Tonal Husisiyetleri
Meselesi, Numune Matbaası, İstanbul.
9.Gedikli, Necati, 1992 “Ege Bölgesi Halk Musikisi Çalışmalarına
Toplu Bir Bakış” IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri,
III:Cilt,KB HAGEM Yayınları, Ankara
10.Güvenç, Bozkurt,
1997 kültürün Abc’si, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul
11.Hindemith,
Paul (Çev.Gültekin ORANSAY)
1983 TÜRK Küğ Yaşamının kalkınması için Öneriler
(1935/36), küğ yayını, İzmir
12. Kazgan,
Gülten 1994 Yeni Ekonomik Düzen’de Türkiyenin Yeri Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul.
13. Koçak, Cemil 1992 Türkiye
Tarihi-4: Çağdaş Türkiye (1908-1980) Cem Yayınevi, İstanbul.
14. Kongar,
Emre 1992 Demokrası ve Kültür Remzi Kitabevi, İstanbul.
15. Paçacı, Gönül 1999 “ Cumhuriyet
Döneminde Halk Müziği” Cumhuriyetin Sesleri, T. İş Bankası Yayınları, İstanbul
16. Say, Ahmet. “Müzik Tarihi”, Müzik Ansiklopedisi Yayınları,
Ankara, 2000
17. Uçan, Ali, “İnsan ve Müzik”,
Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara, 1996.
18. Uçan, Ali, “Türk Müzik Kültürü”,
Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara, 2000