İLKÖĞRETİMDE ZORUNLU MÜZİK DERS SAATLERİ KORUNDU LİSELERDE SEÇMELİ MÜZİK DERSLERİ ADETA KALDIRILMIŞ DURUMDA
Sevgili müzik eğitimcileri,
İlköğretim okullarında okutulmakta olan müzik, resim ve beden eğitimi derslerinin Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu tarafından seçmeli dersler haline getirilmesi girişimi, müzik eğitimcileri kamuoyunun ülke çapında büyük bir duyarlılıkla ve kararlılıkla gösterdiği girişimler sonucu geri alındı. Bilindiği gibi geçen öğretim yılında Bakanlıkça uygulamaya konulan “Öğrenci merkezli öğretim uygulama modeli” kapsamındaki Ankara Yenimahalle Emin Sağlamer İlköğretim Okuluna 21Mart 2005 günü gönderilen bir yazıyla ilköğretim okulunda okutulacak taslak haftalık ders çizelgesi tartışmaya açılmıştı. Bu taslak çizelgede, müzik, resim ve beden eğitimi dersleri zorunlu olmaktan çıkarılıyor, yerine bu dersleri tam olarak içermeyen “sanat etkinlikleri”, spor etkinlikleri” dersleri “seçmeli” biçimde getiriliyordu.
İlköğretimde müzik, resim ve beden eğitimi derslerini kaldırmaya yönelen bu girişim üzerine Müzik Eğitimcileri Derneği, Kamu Kültür ve Sanat Platformu içindeki 19 kuruluşla ve müzik eğitimcileriyle birlikte MEB TTK Başkanıyla ve İlköğretim Genel Müdürüyle görüşmeler yaparak bu derslerin ilköğretimin temeli olduğunu vurgulamış, girişimin geri alınmasını istemiş; başta Gazi Üniversitesi Müzik Öğretmenliği Ana Bilim Dalı olmak üzere ülke çapında müzik öğretmenlikleri ana bilim dallarıyla iletişim kurmuş, toplantılar, paneller düzenlemiş, sempozyum ve kurultaylarda bu konuyu dile getirerek müzik eğitimcileri kamuoyunu bir araya getirmeye çalışmıştı.
GÜGEF Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı Başkanı Prof. Selmin TufanÂ’ın çağrısıyla 16 Mayıs günü AnkaraÂ’da bir araya gelen müzik öğretmenliği ana bilim dallarının başkanları yayımladıkları ortak açıklamada “Müzik eğitiminin temel insan ve eğitim haklarından” biri olduğunu vurgulayarak “ilköğretimin tüm sınıflarında haftada en az 2 saat zorunlu müzik dersinin gerekli olduğunu” açıklamıştı. Bu toplantıya katılan MEB TTK Başkanı Prof. Dr. Ziya Selçuk da önerilere katıldığını ancak müzik dersini ilköğretimin tüm sınıflarında iki saate çıkarma sözü veremeyeceğini belirtmiş, köklü bir öğretmen yetiştirme kurumu olan Gazi Eğitim Fakültesinin önerilerinin kendisi için önemli olduğunu söylemişti. Öte yandan 4-6 Mayıs 2005 tarihleri arasında Van Yüzüncü Yıl Üniversitesince düzenlenen “Genel Müzik Eğitiminde Geleneksel Müziklerimiz” konulu sempozyumun sonuç bildirgesinde de ilköğretimin tüm sınıflarında haftada iki saatlik zorunlu müzik dersinin gerekliliği vurgulanmıştı.
Ağustos 2005 tarihli ve 2575 sayılı MEB Tebliğler Dergisinde yayımlanan 14.07.2005 tarih ve 192 sayılı Talim ve Terbiye Kurulu kararıyla ilköğretim okulları haftalık ders çizelgesi kesinleşti. Çizelgede müzik, beden eğitimi ve “görsel sanatlar” adını alan resim derslerinin zorunlu okutulacak saatlerinde değişiklik yapılmadı. Buna göre müzik dersleri ilköğretimim ilk üç sınıfında haftada ikişer saat, diğer sınıflarında da haftada birer saat okutulmaya devam edilecek. Zorunlu derslere ek olarak seçmeli “sanat etkinlikleri” dersi konuldu. İlköğretimin ilk üç sınıfında haftada birer, diğer sınıflarda da haftada ikişer saat okutulabilecek bu seçmeli dersler içinde; drama, tiyatro, halk oyunları, enstrüman, resim, fotoğrafçılık, heykel vb. yer alıyor. İlköğretim zorunlu müzik derslerinde geriye gidiş olmaması müzik eğitimcilerinin örgütlülüğünün ve kararlı duruşlarının bir sonucudur. Bu dayanışmanın ve birlikteliğin geliştirilerek sürdürülmesi ulusal eğitimimiz açısından yaşamsal önem taşımaktadır.
MEB Talim ve Terbiye Kurulu, İlköğretim okullarıyla ilgili aldığı bu kararın yanında liselerin öğrenim süresinin dört yıla çıkışı nedeniyle lise ders dağılım çizelgelerini de yeniden belirledi. Kurulun bu konuya ilişkin olarak aldığı14.07.2005 tarihli ve 193 sayılı kararı Tebliğler Dergisinin Ağustos 2005 tarihli 2575. sayısında yayımlandı. Bu karara göre bir kısım liselerin hazırlık sınıfları kaldırıldı, programlar dört yıla yayıldı. Genel liselerin tüm sınıflarında haftalık ders saatleri toplamı otuzar saatle sınırlandırıldı. Haftalık ders dağıtım çizelgelerinin en dikkat çeken yanı, liselerin çoğunluğunu oluşturan genel liselerin 9. sınıflarında seçmeli dersler için saat ayrılmaması oldu. Lise programlarının 9. sınıflarında yalnızca Anadolu liselerinde haftada iki saatlik seçmeli ders süresi ayrıldı. Öğretmen adayı yetiştirdiği varsayılan öğretmen liselerinde bile 9. sınıflarda seçmeli derslere saat ayrılmadı. Değişik lise programları için getirilen 16-21 ayrı seçmeli ders arasında haftada iki saatlik müzik dersi de yer almasına karşın 9. sınıflarda seçmeli dersler için saat ayrılmamış olması nedeniyle lisenin ilk sınıfında fiilen müzik dersi kaldırılmış oldu. Oysa önceki yıllarda öğrenciler hem 9. sınıfta hem de bir kısım liselerin hazırlık sınıflarında haftada iki saat seçmeli müzik dersini alabiliyor; program bütünlüğü nedeniyle bu dersleri daha sonraki sınıflarda da okuyabiliyorlardı.
MEB Talim ve Terbiye Kurulu, İlköğretim okullarıyla ilgili olarak müzik eğitimcilerin sesine bir ölçüde kulak verirken liselerin haftalık ders dağılım çizelgelerini belirlenmesinde bu sese kulak tıkadı. Kurulun liselerde müzik eğitiminin kaldırılmasına neden olacak bu kararı, eğitbilim ilkelerine, yasalara, bugüne kadar kararların alınışında izlenen genel ilkelere ve bizzat TTK Başkanı Sayın Prof. Dr. Ziya SelçukÂ’un açıklamalarına aykırıdır:
1. Ülkemizde ortaöğretim kurumlarının işlevi yalnız yükseköğretime ve mesleğe öğrenci hazırlamayla sınırlı değildir. Genel liseler başta olmak üzere tüm ortaöğretim programları öğrenciyi aynı zamanda hayata da hazırlar. Öğrenciye hayatı boyunca kullanabileceği temel bilgileri, davranışları kazandırma işlevini ilköğretimden devralır ve sürdürür. 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanununda “Türk Millî Eğitiminin Temel Amaçları” şöyle sıralanır:
“Madde 2 - Türk Milli Eğitiminin genel amacı,Türk Milletinin bütün fertlerini,
1. (Değişik: 16/6/1983 - 2842/1 md.) Atatürk inkılap ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı;Türk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan;insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek;
2. Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip, insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek;
3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri,davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak; “
Aynı yasanın ortaöğretimin amaçlarını belirleyen maddesinde ise şu konular yer alır:
“Madde 28 - Orta öğretimin amaç ve görevleri, Milli Eğitimin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak,
1. Bütün öğrencilere orta öğretim seviyesinde asgari ortak bir genel kültür vermek suretiyle onlara kişi ve toplum sorunlarını tanımak, çözüm yolları aramak ve yurdun iktisadi sosyal ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunmak bilincini ve gücünü kazandırmak,
2. Öğrencileri, çeşitli program ve okullarla ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda yüksek öğretime veya hem mesleğe hem de yüksek öğretime veya hayata ve iş alanlarına hazırlamaktır.
Bu görevler yerine getirilirken öğrencilerin istekleri ve kabiliyetleri ile toplum ihtiyaçları arasında denge sağlanır.”
1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunun icra organlarına ve yetkililere yerine getirme görevini verdiği yukarıdaki amaçlar, programlarda müzik dersi yer almadan gerçekleştirilemez.
2. MEB Talim ve Terbiye Kurulu, ortaöğretim ders dağılım çizelgelerini belirlerken, Bakanlıkta yakın geçmişte bu konuda yapılan çalışmaları dikkate almamış, yok saymıştır. 2002 yılı Mayıs ayında Ortaöğretim Genel Müdürlüğünce Ankara Hasan Âli Yücel Anadolu Öğretmen Lisesinde bir haftalık bir çalışma yapılmış; yetkililerden, uzmanlardan ve alanda görev yapan öğretmenlerden oluşan kurullarca programlar dört yıla yayılarak haftalık ders dağılım çizelgeleri belirlenmiştir. Ancak liselerin dört yıla çıkışının ertelenmesi nedeniyle bu kararlar uygulamaya konulamamıştır. MÜZED Genel Başkanı Refik SaydamÂ’ın başkanlığında müzik öğretmeni zümre başkanlarından oluşan bir kurul, lise müzik dersi öğretim programını gözden geçirerek dört yıla yaymış ve müzik dersinin tüm liselerin 9. sınıflarında haftada iki saat zorunlu ortak dersler arasında okutulmasını diğer sınıflarda da seçmeli olarak ikişer saat devam etmesini önermişlerdir. Ortaöğretim Genel Müdürü Sayın Hüseyin AtılganÂ’ın başkanlığında ortaöğretimde okutulan tüm derslerin temsilcilerinin yer aldığı, müzik dersi zümre başkanlarını temsilen Refik SaydamÂ’ın da katıldığı son toplantıda haftalık ders dağılım çizelgeleri belirlenirken müzik dersi zümre başkanlarının önerisi dikkate alınmış; dört yıllık ortaöğretimin 9. sınıfında öğrencilerin müzik ya da resim derslerinden birini haftada iki saat zorunlu ortak dersler arasında alması ve diğer sınıflarda da bu derslerin haftada iki saat seçmeli olarak devamı kararlaştırılmıştır. Bu konunun, MÜZED tarafından yetkililere çeşitli defalar anımsatılmış olmasına rağmen mevcut TTK tarafından karar altına alınan ve yukarıda belirtilen çizelgelerde müzik dersi zorunlu ortak dersler arasında yer almadığı gibi, seçmeli olarak alınması da engellenmiştir.
3. MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanı Sayın Prof. Dr. Ziya Selçuk hemen her açıklamasında alınacak kararlara eğitimcilerin ilgili kuruluşların, kitle örgütlerinin katılacağından söz etmesine karşın liselerin haftalık ders dağılım çizelgelerinin belirlenmesinde derneğimizin, eğitimle ilgili kitle örgütlerinin, eğitimcilerin, müzik öğretmenliği ana bilim dallarının görüşlerine başvurulmamıştır. 16.05.2005 tarihlerinde GÜGEF Müzik Öğretmenliği Ana Bilim Dalında bir araya gelen ana bilim dalları başkanlarının aldıkları kararlar arasında yer alan ve Bakanlığın ilgili birimlerine iletilen; “ Liselerin 4 yıla çıkarılmasıyla birlikte genel, meslekî ve teknik liselerin en az ilk sınıfında haftada iki saat müzik dersi zorunlu ortak dersler arasında yer almalıdır. Üst sınıflarda (10-11-12) isteyen öğrenciler için seçmeli koro, çalgı toplulukları vb. dersler konulmalıdır.” önerisi de görmezden gelinmiştir.
Liselerin 9. sınıflarında müzik dersinin okutulamaması, Türk millî eğitiminde onarılması güç eksikliklere yol açacaktır. Bu nedenle 9. sınıfta zorunlu ortak dersler arasında müzik dersine yer ayrılmalı, ayrıca seçmeli olarak bu dersleri alabilmesi için de seçmeli ders saatleri programda yer almalıdır. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulunu bu konuda alandaki müzik eğitimcilerine, müzik öğretmenliği bölümlerine ve kitle örgütlerine kulak vermeye çağırıyoruz.
Bu kararın uygulanmasına devam edildiği takdirde liselerde müzik dersi fiilen sona erecektir. Çünkü ortaöğretimin temeli olan 9. sınıfta müzik dersi alınamadığında üniversite sınav heyecanının ve yoğunluğunun artacağı ileriki sınıflarda da yeterli oranda seçilebilmesi olası değildir. Müzik Öğretmenliği Ana Bilim dallarımızı ve tüm eğitimcilerimizi bu konuda ortak tutum almaya, önerilerini Bakanlığa iletmeye davet ediyoruz. Ortaöğretim kurumlarında görev yapan tüm öğretmen arkadaşlarımızı öğretim yılı başında yapılacak öğretmenler kurullarında, ders dağılım çizelgesindeki eğitbilim ilkelerine ve hukuka uygun olmayan bu durumu dil getirmeye, ders dağılım çizelgesinin müzik dersini de kapsayacak biçimde yeniden belirlenmesi için karar aldırmaya ve Bakanlığın ilgili birimlerine (TTK ve Ortaöğretim Genel Müdürlüğü) ulaştırmaya çağırıyoruz. Değerli velilerimizi, basınımızı ve aydınlarımızı liselerde güzel sanatlar eğitimine sahip çıkmaya çağırıyoruz.
Derneğimiz hukuksal girişimler de dahil olmak üzere konuyu yakından izlemeye, yetkilileri uyarmaya, müzik eğitimcilerini ve kamuoyunu bilgilendirmeye devam edecektir.
Saygılarımızla
Refik SAYDAM
Müzik Eğitimcileri Derneği (MÜZED) Genel Başkanı