Sinekli Bakkal’ın Rabia’sı Gibi Bir Rabia
Halide Edip Adıvar’ın 1936’da İngiltere’de yazdığı “Sinekli Bakkal” adlı romanın kadın kahramanıdır Rabia. Çok enteresandır, romanda doğulu dindar ama batı kafalı(!) kadını simgeleyen Rabia tiplemesi bugün karşımıza dergi kapaklarında canlı çıkıyor ve Amerika’da yaşadığı biliniyor.
İki Rabia’nın da modelini yaratan merkez aynı batılı merkez görünüyor. “Siz Türk değil Müslümansınız” demek istiyor birileri bize, kimliğimizi değiştirme çabası var ikisinde de.
İngilizler yetiştirdikleri casuslarıyla ünlüdür. Atatürk’ü öldürmeye gönderilmiş Hintli Müslüman Sagir, büyük altın yardımı getirmişti Ankara’ya, ve o bir İngiliz ajanıydı, fark edilince idam ettirdi onu Atatürk. Savaşı biz kazanınca, Türklere hınçları daha da artmıştı İngilizlerin.
Rabia fotoğrafını Doğu Türkistan başlıklı bir derginin kapağında gördüm, nurani bir imaj verilmiş, hare içine alınmış beyaz baş örtülü. Ankara’da bir tanıtım masasında, Çin Sincan Uygur özerk bölgesine Doğu Türkistan adı verilmiş satış reyonunda, bayrağında Amerikan renkleri ile, Amerikan mavisi ile kuşatılmış kırmızı-beyaz ay yıldız; çok anlamlı!
Halide Edip Adıvar’ı anımsadım o anda. Halide Edip’in elinde tespihli resmini, 1945’lerde, üniversitede derse uzun mantolu başörtülü girişini anımsadım.
Atatürk’ün karısı Fikriye’yi Atatürk’ten uzaklaştırıp Latife ile evlendiren de Adıvar ailesidir. Atatürk, iki yıl sürmeden boşamıştır Latife’yi. Bu yıllarda (1925 olmalı) Adıvar ailesinin dışarıya gidişi, Amerika ve Londra’da yaşadığı dönem, Atatürk’ün ölümünden sonra 1939 da dönerler, ellerinde iki kitapla:
1-Rabia kahramanlı “Sinekli Bakkal” romanı.
2-Encyclopaedia of Islam : A Dictionary of the Geography, Ethnography and Biography of the Muhammadan Peoples adıyla dört cilt ve bir ek halinde İngilizce.
Dikkat ediniz, başlığında “Muhammediler” tanımı kullanılmıştır. Bu ansiklopedi 1939’da Türkiye’de kurulan bir bilim kurulunda eksik ve yetersiz bulunmuş, fakat 1988’e kadar 48 yıl o haliyle basımı yapılmıştır.
Rabia’lı Sinekli Bakkal romanına 1943 de CHP ödülü verilmiş, tanıtımı ve satışı resmen desteklenmiştir.
Hazin bir tarihçe. Şimdi sanki o dini kimlikli Rabia romandan çıkmış, romandaki rolünü gerçek hayatta devam ettiriyormuş gibi… Hristiyan bir ülkede yaşayarak Asya’nın UYGUR (İlk Uygar Toplum anlamındadır) Türklerine mesajlar gönderiyor, “Siz Türk değil Müslümansınız” diyor gibi. Uygurları Çin’den koparmanın tohumlarını ekiyor. Oysa bugünkü savaş baronlarının istediği, büyük birlikleri parçalayıp yutulur lokma yapmak ki sonra Uygur’daki 10 kadar eyalet lehçe farkına göre, bir kere daha bölünebilsin…
Birliklere tahammülü yoktur emperyalist merkezlerin. İşte, Arapları Irak’ta bölmek için bugün bombalar yağdırıyorlar ve yarattıkları kardeş kavgasını karşıdan seyrediyorlar…
Yarattıkları roman kahramanları bu savaşın parçası olarak görünmektedir. Fotokopyaları da her yerde.
Geçen yıl Büyükada’da gördüğüm bir manzarayı da bu tabloya eklemeliyim. Çamların arasında piknik masasının etrafına oturmuş kara çarşaflı kızlar, incecik uzun bedenlerinden belli ki genç kızlar bunlar. Masanın baş tarafında daha ileri yaşta yine kara çarşaflı bir kadın, onlara komutlar veriyor, kızlar piknik malzemelerini yerdeki sepetlerden çıkartırken onun komutlarıyla sırayla çıkartıyordu. Onları böyle görünce de nedense Halide Edip’i anımsamıştım.
Lütfen İnternete, Halide Edip Adıvar adını giriniz, hakkında verilen bilgilere bir de siz bakınız.
M.Morgül
7.12.2006