ENSTRUMAN ÇALAN MÜZİSYENLERDE EL PROBLEMLERİNE BAĞLI

EL REHABİLİTASYONU YAKLAŞIMI *

Uzm.Fzt. Salime Yılmaz Altunbay

* Müzisyen Sağlığı Günleri-I,

11-12 Mart 2005,

Yıldız Teknik Üniversitesi, İst.

 

Enstruman çalmak; duygu, beyin ve fiziksel aktivite işidir. Elimiz, en iyi enstrümandır. El problemlerini; travma, dejeneratif problemler, non-spesifik bilek ve el ağrısı  şeklinde sınıflayabiliriz.

El rehabilitasyonu tedavi programımızı ikiye ayırabiliriz.

A-Cerrahi ve açık travma sonrası tedavi  yaklaşımları: Cerrahi aşamasında  el cerrahı   müzisyene özgü plan yapar .  Tesbit süresini erken tutmaya çalışır. Bu aşamada el fizyoterapisti, rehabilitasyonda erken ve geç dönem için tedavi hedeflerini belirler.

B-Cerrahi gerektirmeyen –tekrarlı travmaya bağlı ( overuse) kas-iskelet sistemi problemlerinde konservatif tedavi yaklaşımları: Müzisyenin doğru teşhisle el fizyoterapistine ulaşması gerekir. Takip esnasında cerrahi gerektiren durum gözlenebilir ve bu aşamada el cerrahıyla tekrar irtibata geçilir.

Prokolüm;

• Teşhis ( el cerrah ve/veya hekim tarafından )
• Hikaye -müzisyenlere özgü hazırlanmış, enstrumana özgü geçmiş iş analizi-alışkanlıkları içeren, nedene yönelik anket
• Vücut diagramı (ağrı yeri işaretlenir)

·         Postür-duruş

·         Güç

• Fonksiyonel kayıbı ölçmek için FRY sınıflaması

Planlayıp, uyguladığım tedavinin amaçları;

1. Yara, skar  ( cerrahi sonrası)
2. Ödem ve ağrıyı azaltmak
3. Müzikal pozisyon için ROM ( EKLEM HAREKETİ)
4. Modifiye çalmak için erken dönüş programını planlama ve uygulama
5. Kuvvetlendirme; endurans ve koordinasyon
6. Enstruman kullanımında-ENSTRUMANLA yapılan duyu re-edukasyonu
7. Çalmaya tam dönme protokolü 
8. Sekonder problemleri önlemek için hasta  ( müzisyen ) eğitimi

Gerekiyorsa splint uygulaması

• TRAVMA VE CERRAHİYİ TAKİBEN,
• ENFLAMASYON DURUMLARINDA,
• ÇALMA ANINDA KULLANMAK ÜZERE 

Tedavi modaliteleri;

• Elevasyon, kompresyon bantları, soğuk uygulama, tens, ultrason, elektrik stimulasyonu, masaj  sayılabilir.
• Egzersizler;etkilenmemiş yapılara  aktif eklem hareketleri, manual terapi, mobilizasyon , germe  ve kuvvetlendirme ( Terabant, PNF...)
• Solunum 
• Postür egzersizleri
• Gevşeme egzersizleri                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        

TEDAVİYİ DESTEKLEYEN VE YAŞAM ALIŞKANLIĞI OLMASI GEREKENLER

• Yürüyüş
• Yüzme
• Feldenkreis, Alexandre tekniği, Yoga, Tai-chi............

Çalmaya geç dönmek; beceride ve kendine güvende kayıp yaratır. Müzisyen kolayca deprese olur. Fiziksel ve psikolojik olarak erken dönüş önemlidir. Pasif dönemde mental çalışmalar yararlıdır. Bunlar müzik dinleme, müzikal araştırmalar-okumadır. Önce hayali çalmayla başlanır. Sonra;

Çalmaya dönme programında Dr. Norris’in veya modifiye diğer protokoller kullanılır.

·         Başlangıçta; basit, yavaş, yumuşak müzik

·         Ağrıyı dikkate alarak dereceli olarak programda ilerleme yapılır

·         Kolaydan zora ( repertuarda)

·         Dinlenme araları ve çalma sürelerinin düzenlenmesi gerekir

·         Isınma-çalma-soğuma  İYİLEŞME SONRASI DA TEMELDİR.

Enstrumana özgü spesifik egzersizler ve enstruman modifikasyonları ile el rehabilitasyonu düzenlenir. MÜZİSYENLE UZUN DÖNEM İLETİŞİMDE OLMAK-TAKİP-  BAŞARIYI ARTIRIR.       

                Müzisyen sağlığı ile uğraşan el fizyoterapistinin bu konuda özelleşmesi ve multidisipliner ( cerrah, müzisyen, öğretmen, öğrencilerde aile ile) çalışması önemlidir. Esas amacımız da müzisyenin bilinçlenmesi, sağlıklı beden ve ruh bütünlüğüyle duygularını ellerden müziğe aktarması, , bir sporcu gibi kondisyonunu koruyup; performansını artırması ve kas-iskelet sistemi problemleriyle karşılaşmamasıdır.