G.Ü.G.E.F., İNÖNÜ VE NİĞDE ÜNİVERSİTELERİNİN

MÜZİK EĞİTİMİ ANABİLİM/ANASANAT DALLARINDA ÖĞRENİM GÖREN BİRİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN

PİYANO EĞİTİMLERİNDE BAŞARILARINI ETKİLEYEN ETMENLERE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ

 

Arş.Gör. Ilgım Kılıç

Gazi Ünv. Eğt.Fak.

GSEB MEASD-Ankara

 

* Cumhuriyetimizin 80. Yılında Müzik

Sempozyumu, 30-31 Ekim 2003,

İnönü Üniversitesi, Malatya

Bildiriler,s.203-208.

GİRİŞ

 

Öğretmen adaylarının etkili ve verimli bir eğitim sürecinden  geçmeleri halinde, ilerideki mesleki çalışmalarında eğitim sistemine müzik eğitimi alanında önemli katkılarda bulunacakları doğal bir beklentidir. Müzik Eğitimi bölümlerinde öğrenim gören bireylerin gerek öğrencilik (öğrenim) yıllarında, gerekse mesleki (öğretim) yaşamlarında çalgı eğitiminin büyük bir yeri vardır. Buna bağlı olarak Müzik Eğitimi bölümlerinde okumakta olan öğrencilerin mesleki eğitimlerinde de piyano eğitiminin yeri ve önemi göz ardı edilemez. Çünkü öğretmen adayları mesleki yaşantılarında gerek sınıf içinde şarkı öğretiminde, öğretilen şarkılara eşlik etmede ve nota öğretiminde,  gerekse ders dışı etkinliklerde piyano çalgısını yardımcı (destekleyici) ve geliştirici bir araç olarak kullanacaklardır. Ayrıca müzik eğitimi dersleri piyano çalgısının yardımıyla daha zevkli ve öğrencileri derse katılmaya teşvik edici bir ortam haline dönüşecektir.

 

Bu nedenle Müzik Eğitimi bölümlerinde birinci sınıfta öğrenim görmekte olan öğrencilerin piyano eğitimi derslerindeki amaç, piyanoya başlangıç için gerekli olan temel davranışları kavratabilmektir. Yapılan gözlemlerin sonuçlarına göre üniversitede öğrenim gören öğrencilerin yaklaşık yarıya yakınının piyano eğitimine ancak üniversitelerde başlaması ve bu eğitimin dört yıl ile sınırlı kalması birtakım güçlükleri de beraberinde getirmektedir. Öğrencilerin bu eğitim dönemi içerisinde piyano eğitiminin önemini kavramaları ve gerekli özen ve çalışmayı gösterebilmelerine çaba sarf edilmelidir. Dolayısıyla piyano eğitiminin ilk yılı olan birinci sınıfta derslerin planlı ve programlı bir şekilde sürdürülmesinin yanı sıra öğrencilerin derse ve çalgıya karşı olumlu bir tutum ve yaklaşım içinde olmalarına, yani güdülenmelerine de gereken özen gösterilmelidir. Ancak bu şekilde sadece dört eğitim-öğretim yılını kapsayan kısıtlı bir öğretim sürecinde istenen etkili ve verimli sonuçlar elde edilebilir.

 

Öğretim elemanı bir konunun öğrenilmesini kolaylaştıran birey olmasının yanında, kişiliğiyle, alışkanlıklarıyla, iletişim yöntemiyle, yaşam ve düşünme biçimleriyle de öğrencilerine örnek olmalıdır. Araştırmaktan, çalışmaktan zevk alan bir öğretim elemanı, kuşkusuz öğrencisine de bu alışkanlıklarını aşılayacaktır. Böylece öğrenci derse ve çalışacağı esere karşı heveslenecek, ilgisi artacak,  merak duygusu uyanacak, araştırmaya başlayacak ve çalışmaktan zevk alacaktır.

 

Ayrıca piyano dersleri için gerekli olan birtakım olanaklar da öğrencinin güdülenmesini etkilemektedir. Yani; piyanonun güç elde edilebilir bir çalgı olması ve taşınma zorluğu  nedeniyle genellikle öğrenciler meslek yaşamlarında bu çalgıyı rahatlıkla kullanamayacakları düşüncesindedirler. Bu nedenle de onların güdülenmelerini sağlamak zaman zaman zorlaşabilmektedir.                                                                                                                                                           

 

     Ayrıca piyano dersleri için gerekli olan birtakım olanaklar da öğrencinin güdülenmesini etkilemektedir. Yani; piyanonun güç elde edilebilir bir çalgı olması ve taşınma zorluğu  nedeniyle genellikle öğrenciler meslek yaşamlarında bu çalgıyı rahatlıkla kullanamayacakları düşüncesindedirler. Bu nedenle de onların güdülenmelerini sağlamak zaman zaman zorlaşabilmektedir.

 

Bireysel çalgı eğitimi derslerinde birçok öğrenci birisine, özellikle de öğretim elemanına çalmak konusunda sıkıntı duyar. Bunun için Agay’ın (1981) belirttiği gibi, öğretmenin, öğrencinin içindeki piyano çalmayla ilgili yeteneklerini ve müzikal ilgilerini bireysel olarak geliştirmesine imkan veren baskısız bir ortam oluşturması ve bunu sürdürebilmesi önemlidir.

 

Bunun yanı sıra öğrencilere öğretilen yöntem ve tekniklerin sadece sınavda gösterdiği performansa dayalı olarak değerlendirilmemesi gerekir. Ayrıca bu durum, yani öğretilen yöntem ve tekniklerin öğrencinin anlayarak öğrenmesinin gerekliliği vurgulanmalıdır. Öğrenciye sürekli sınav korkusuyla ya da öğrenmiş olmak için ve dersten geçer not almak amacıyla çalışmak yerine, verilen bilgi ve becerilerin önemi kavratılmalı, mesleki yaşantısındaki rolü açıkça belirtilmelidir.

 

Bu çalışma ile üniversitelerde piyano eğitimi veren öğretim elemanlarının tutum ve davranışlarından ziyade, birinci sınıflarda öğrenim gören öğrencilerin piyano eğitimlerine bakışlarını ve piyano eğitimlerinde başarılarını etkileyen etmenlere ilişkin görüşlerini ortaya koymak amaçlanmıştır.

 

Problem Cümlesi

Yukarıda yapılan açıklamalar ışığında araştırmanın problem cümlesi; “Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalındaki birinci sınıf öğrencilerinin piyano eğitiminde başarıyı etkileyen faktörlere ilişkin görüşleri nelerdir?” olarak saptanmıştır.

 

Alt Problemler

a)Öğretim elemanı-öğrenci arasındaki iletişim  ile ilgili öğrenci görüşleri nelerdir?

b)Derslerde öğretim elemanının öğrenciye karşı tutumu ile ilgili öğrenci görüşleri nelerdir?

c)Öğretim elemanlarının yaptığı olumlu ya da olumsuz eleştiriler ile ilgili öğrenci görüşleri nelerdir?

d)Öğretim elemanının ders dışında öğrencileriyle ilgilenme durumu ile ilgili öğrenci görüşleri nelerdir?

e)Piyano derslerindeki başarısızlıkların nedenleri ile ilgili öğrenci görüşleri nelerdir?

f)Piyano derslerinde öğretim elemanı eksikliği ile ilgili öğrenci görüşleri nelerdir?

g)Piyano derslerinde toplam ders saatleri ile ilgili öğrenci görüşleri nelerdir?

h)Piyano derslerindeki öğrenci sayısı ile ilgili öğrenci görüşleri nelerdir?

i)Fiziksel koşullar (ders işlenen ortam) ile ilgili öğrenci görüşleri nelerdir?

j)Piyano eğitimi için gerekli araç ve dokümanların yetersizliği ile ilgili öğrenci görüşleri nelerdir?

k)Öğrencinin amaçları (sınıfı geçebilmek, mesleki yaşamında piyanoyu iyi derecede kullanabiliyor olmak gibi) ile ilgili görüşleri nelerdir?

l)Öğrencinin müzik çevresi ortamında bulunması ya da sık sık konser, resital veya müzikle ilgili diğer etkinlikleri izlemesi ile ilgili görüşleri nelerdir?

m)Konser ya da dinleti, yani topluluk önünde çalmayı gerektiren etkinlikler ile ilgili öğrenci görüşleri nelerdir?

n)Yaşanan günlük sorunlar ile ilgili öğrenci görüşleri nelerdir?

 

Araştırmanın Amacı

Araştırmanın amacı Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalındaki birinci sınıf öğrencilerinin piyano eğitiminde başarıyı etkileyen faktörlere ilişkin görüşlerini saptayarak genel bir değerlendirme yapmaya çalışmaktır.

 

Araştırmanın Önemi

Bu araştırma, Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı birinci sınıf öğrencilerinin piyano derslerine karşı ilgilerine yönelik görüş, yaklaşım ve bakış açılarını belirlemek ve değerlendirmek açısından önem taşımaktadır.

 

 

Sınırlılıklar

Bu araştırma G.Ü.G.E.F. Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı ve Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı birinci sınıf piyano dersi öğrencileri ile sınırlıdır.

 

Sayıltılar

1.Seçilen örneklem evreni temsil etmektedir.

2.Örnekleme giren grubun ankette vereceği yanıtlar gerçeği yansıtmaktadır.

3.Veri toplama tekniği olarak kullanılan anket tekniği ve kaynak tarama bu araştırma için uygun niteliktedir.

4.Yöntem araştırma ve çalışma için uygun niteliktedir.

 

YÖNTEM

 

Bu bölümde sırasıyla araştırmanın modeli, evreni ve örneklemi açıklanmaya çalışılmış ve ayrıca veri toplama teknikleri ve verilerin işlenmesi, çözümlenmesi hakkında bilgi verilmiştir.

 

Araştırmanın Modeli

“Betimsel bir çalışma” niteliği taşıyan bu araştırmada, tarama modeli kullanılarak müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki birinci sınıf öğrencilerinin piyano eğitiminde başarıyı etkileyen etmenlere ilişkin görüşleri incelenmiştir.

Ayrıca müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki birinci sınıf öğrencilerinin derse karşı ilgilerine yönelik görüş, yaklaşım ve bakış açılarının saptanması, araştırmada belirtilen amaçların gerçekleşmesi için gerekli görülmüş ve bu nedenle anket yöntemine başvurulmuştur.

 

Evren

Bu araştırmanın evrenini Türkiye’deki Eğitim Fakülteleri Müzik Öğretmenliği Programı Anabilim Dallarındaki birinci sınıf piyano öğrencileri oluşturmaktadır.

 

Örneklem

Bu araştırmada örneklem grubunu, G.Ü.G.E.F. Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı, Malatya İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı ve Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı birinci sınıf piyano eğitimi öğrencileri oluşturmaktadır.

 

Veri Toplama Teknikleri

Araştırmada veriler anket (bilgi toplama formu) yöntemiyle toplanmıştır. Anket genelinde oluşturulan sorular iki başlık altında toplanmıştır. Bunlar:

1-Öğrencilere ait kişisel bilgiler ile,

2-Öğrencilere göre piyano eğitimine ilişkin durum saptamaya yönelik görüş, düşünce ve yönelimlerdir.

 

Anket (bilgi toplama formu) hazırlanırken alanla ilgili kişilerin görüşlerine başvurulmuş ve yapılan öneriler dikkate alınıp, uzman kanısına göre elde edilen sonuçlar değerlendirilerek bilgi toplama formlarına son şekli verilmiştir.

 

Bilgi toplama formunun ilk sayfasında araştırma konusuyla ilgili kısa bir açıklamada bulunulmuştur. Ayrıca, bilgi toplama formunun nasıl cevaplandırılacağına ilişkin bir açıklamaya da yer verilmiştir. Bilgi toplama formunu dolduranların araştırma konusuyla ilgili görüş ve yaklaşımlarını saptamak amacıyla yanıtlanması istenen otuz bir sorudan otuzu çoktan seçmeli, biri açık uçlu olarak düzenlenmiştir ve ankette toplam otuz bir soru yer almaktadır.

 

Verilerin İşlenmesi ve Çözümlenmesi

Bilgi toplama formunu uygulamak için önce ilgili kurumlardan izin alınmış sonra uygulama örnekleminde yer alan bölümlerde görevli öğretim elemanları yardımıyla anketler gerçekleştirilmiştir. Anketler değerlendirilmeden önce kontrol edilmiş ve değerlendirme bilgisayar ortamında yapılmıştır. Bu işlem için veriler bilgisayara elle işlenmiş ve elde edilen sonuçlar değerlendirilirken betimsel istatistik yöntemlerinden yararlanılmıştır. Yan dağılımlarda ise, yalnızca frekans ve yüzdelik oranları kullanılmış, elde edilen bulgular tablolaştırılarak Bölüm III’ de sunulmuştur.

BULGULAR VE YORUM

 

Araştırmada kullanılan ölçme araçlarına dayalı olarak uygulanan istatistiksel yöntemler sonucu elde edilen bulgular tablolaştırılmıştır.Bu bulgulara ilişkin tablo değerlerine ise özet olarak sonuçlar kısmında yer verilmiştir. Araştırmada elde edilen bulguların sonuçları aşağıda gösterilmiştir.

 

SONUÇ

Araştırmanın bu son bölümünde bir önceki bölümde açıklanan bulgular ve yorumlardan yola çıkarak elde edilen sonuçlar verilmiş ve ayrıca söz konusu sonuçlar göz önüne alınarak Müzik Öğretmeni yetiştiren kurumlarda piyano eğitimi alan birinci sınıf öğrencilerinin piyano eğitiminde başarıyı etkileyen faktörlere ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi konusunun etkin bir yapıya kavuşturulabilmesine yönelik önerilerde bulunulmuştur.

 

Sonuçlar

Araştırma bulgularına dayalı olarak elde edilen sonuçlar aşağıya çıkartılmıştır:

 

1.Öğrenciler ilk sırada %61,2 ile anlayış ve hoşgörüyü, ikinci sırada ise %34,9 ile planlılığı piyano eğitiminde etkileşimi kolaylaştırıcı unsur olarak düşünmektedirler.

 

2.Öğrenciler piyano dersi sorumlusundan ilk olarak %39,0 ile ilgi, ikinci olarak %34,6 ile ders işleyiş yönteminin değiştirilmesini beklemektedirler.

 

3.Öğrencilerin %66,7’si öğretim elemanlarından anlayış ve hoşgörü beklemektedir.

 

4.Öğrencilerin %78,3’ü öğretmenin olumsuz tutumundan ziyade olumlu tutumundan daha fazla etkilendiklerini ifade etmişlerdir.

 

5.Öğrencilerin %53,4’ü piyano dersini sevmeye etken olarak daha önceki öğrenimleri sırasında gördükleri müzik dersini ve öğretmenlerini göstermişlerdir.

 

6.Öğrencilerin %23,3’ü ders sorumlularının ders dışında kendileriyle “hiç” ilgilenmediklerini, diğer %27,1’i ise “her zaman” ilgilendiklerini belirtmişlerdir.

 

7.Öğrencilerin %75,9’u çalışmaya yeterli zaman ayıramamayı, %24,0’ü ise kendine olan güvensizliği başarısızlığın nedeni olarak göstermişlerdir.

 

8.Öğrenciler dersteki motivasyonu etkileyen faktörleri birinci ve ikinci sırada istek / heves ve öğretmen olarak ifade etmişlerdir.

 

9.Öğrenciler derse yeterince hazırlanmamış olmayı (%31,0) dersi verimsiz kılan en önemli neden olarak görmektedirler.

 

10.Öğrenciler piyano çalma başarısını olumlu yönde etkileyen faktör olarak ilk sırada %58,6 ile piyano çalma isteğini göstermişlerdir. Bu bulgu ise Tablo-3.2.7.’deki bulgulara paralellik göstermektedir.

 

11.Öğretim elemanlarının derse ve piyano çalmaya karşı rahatlatıcı türden teknik ve yöntemler kullanması, öğrencilerin %46,1’ini büyük ölçüde memnun etmiştir.

 

12.Öğrencilerin %36,4’ü piyano dersine ayrılan zamanı yeterli bulmamaktadır.

 

13.Araştırmaya katılan öğrencilerin yaklaşık yarısı (%48,1) piyano eğitiminin birebir, 1/5’i ise (%23,3) grupla yapıldığını belirtmişlerdir.

 

14.Piyano derslerine hazırlanmak için gerekli ortam ve materyal bulma konusunda öğrencilerin %65,9’u sıkıntı yaşadıklarını ifade etmişlerdir.                                                                                                                                                              

 

15.Öğrenciler piyano derslerinde karşılaşılan en belirgin sorun olarak gerekli araç ve materyallerin eksikliğini (%23,7) ya da mevcutların ders yapmaya elverişli olmayışını (%23,7) göstermişlerdir.

 

16.Piyano öğretiminde karşılaşılan en belirgin sorun %60,0 ile çalgı  (piyano) sayısının azlığıdır.

 

17.Öğrencilerin %25,6’sı bir yıllık piyano eğitimi sırasında piyanonun mesleki hayatlarındaki önemini anladıklarını belirtmişlerdir.

 

18.Öğrencilerin piyano eğitiminden amaçladıkları son nokta %38,8 ile öğretmenlikleri sırasında piyanoyu etkin bir şekilde kullanmayı istemeleridir.

 

19.Öğrencilerin %42,1’i yaşadıkları ya da bulundukları yerdeki müzik etkinliklerini izleme isteminde olduklarını ifade etmişlerdir.

 

20.Topluluk önünde piyano çalma düşüncesi %40,9 oranındaki öğrenciyi heyecanlandırmaktadır.

 

21.Öğrencilerin %96,0’sı günlük yaşantıda karşılaşılan aksaklıkların ders başarısını olumsuz yönde etkilediğini ifade etmişlerdir.

 

22.Araştırma kapsamına alınan öğrencilerin %53,4’ünün yaşları 19-20 arasında, %8,6’sının ise 23 yaşın üzerindedir..

 

23.Müzik Eğitimi Bölümü’ne kaydolan öğrencilerin %48,0’i Genel Lise,   %40,4’ü ise Güzel Sanatlar Lisesi mezunlarıdır.

 

24.Öğrencilerin %48,1’i lisans eğitiminden önce hiç piyano eğitimi almamışlardır. Bu grubu Genel Lise mezunları oluşturmaktadır.

 

25.Öğrencilerin %51,1’nin üniversitede, %42,2’nin ise ortaöğretimde piyano eğitimine başladıkları görülmektedir. Piyano eğitimine ilköğretimde başlayanların sayısı ise (%4,7) yok denecek kadar azdır.

 

26.Araştırma kapsamına alınan öğrencilerin %50,0’si keman, %11,3’ü ise bağlama çalmaktadır.

 

27.Öğrencilerin %38,8’inin kardeşlerinin ya da diğer aile yakınlarının müzikle uğraştığı görülmektedir. Anne-babaların yüzdesi ise 22,4’dür.

 

28.Öğrencilerin %85,3’ü büyük şehir ya da şehir merkezinden gelmektedir.

 

29.Öğrencilerin sırasıyla Klasik Müzik (%34,9), Türk Halk Müziği (%22,5) ve Türk Sanat Müziği’nden (%13,9) hoşlandıkları görülmektedir.

 

ÖNERİLER

 

Araştırma bulguları sonucunda elde edilen verilere dayalı olarak geliştirilen öneriler aşağıda sunulmuştur:

 

1.Küçük yerleşim birimlerinde de müzik etkinliklerine yer verilmelidir.

 

2.Öğretim elemanları öğrencilerine anlayış ve hoşgörüyle yaklaşmalı, böylece onların derse daha büyük istekle katılmalarını ve çalışmalarını sağlamalıdırlar.

 

3.Öğretim elemanı öğrencinin piyano çalgısına ve derse karşı istek ve heves duyması için hoşgörüsınırlarınızorlamalıdır.                                                                                                                                                                                                                                                    

 

4.Müzik Eğitimi Bölümlerinde bulunan piyano çalgılarının sayısı artırılmalı ve mevcut bulunanların düzenli aralıklarla bakım ve onarımı yapılmalıdır.

 

5.Öğretim elemanları öğrencilerinin sorunlarıyla ilgilenmek için (haftanın belirli bir günü danışmanlık saati olarak ayrılması gibi) zaman ayırmalı ve onların öğrenme güçlüklerini aşmaları için yardımcı olmalıdırlar.

 

6.Lisans programlarında yer alan piyano derslerinin ya saatleri artırılmalı ya da öğrencilerin seçmeli piyano dersi alması sağlanmalıdır.

 

7.Piyano dersleri mümkün olduğunca az sayıdaki gruplarla ya da birebir yapılmalı, bunu gerçekleştirmek için de öğretim elemanı ve malzeme sayısı artırılmalıdır.

 

8.Okullardaki piyanoların sayıca yetersizliği giderilmelidir.

 

9.Öğrencinin psikolojik gelişimine bağlı olarak düzeyine uygun eserler ödev olarak verilmeli ve eserin nasıl çalışılacağı hakkında öğretim elemanı öğrenciyi bilgilendirmelidir.

 

10.Genç kuşakları etkilemek ve onların müziğe ilgi duymasını istiyor isek gerek dersin içeriğine gerek verilişine önem verilmelidir.

 

11.Öğrenciler olumsuz duygularla yüklü iseler o durumda ya ders yapılması ertelenmeli ya da derste söz konusu psikolojik sorunların giderilmesine yönelik çözümler aranmalıdır.

 

12.Öğretim elemanı derse ve piyano çalmaya karşı rahatlatıcı türde teknik ve yöntemlerle öğrencilere yaklaşmalı ve böylece onların derse güdülenmesini sağlamalıdır.

 

13.Öğrencilerin beceri kazanmaları açısından olumsuz yönlerinden ziyade olumlu yönleri öne çıkartılmalı, desteklenmeli ve pekiştirilmelidir.

 

14.Bulunulan yerde herhangi bir müzik etkinliği olması halinde öğrencilerin bu etkinliği izlemeleri sağlanmalıdır ve öğrenci motivasyonunun canlı tutulmasına gayret gösterilmelidir.

 

15.Eğitim çevrelerinde yararlı olacağı düşüncesiyle bu araştırmanın diğer sınıflara da uygulanarak  kapsamlı bir doktora çalışması olarak yapılması önerilmektedir.

 

16.Bu araştırmanın piyano çalgısı dışında diğer çalgılara da uygulandığı taktirde yararlı olacağı düşünülmektedir.

 

KAYNAKÇA

 

AGAY, Denes. (1981). Teaching Piano. New York: Yorktown Music Pres.

 

AYDIN, Mustafa. (1993). Eğitim Denetimi. Ankara: PEGEM Yayın No: 4.

 

AYTAÇ, Arman. (1999). G.Ü.G.E.F. Müzik Eğitimi Bölümünde Öğrencilerin Piyano Eğitimlerine Geç Yaşta Başlamalarından Dolayı Karşılaştıkları Psikolojik ve Teknik Problemler İle Çözüm Önerileri. Ankara: Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).

 

BAŞARAN, İ. Ethem. (1991). Örgütsel Davranış. Ankara: Kadıoğlu Matbaası.

 

BAYMUR, Feriha. (1993). Genel Psikoloji. İstanbul: İnkılap ve Aka Basımevi.

 

BROPHY, J. (1987). Synthesis of Research On Strategies For Motivating Students To Learn. Educational Leadership, 45.

 

ÇİMEN, Gül. (1995). Piyano Başlangıç Metotlarına Genel Bakış. Orkestra Dergisi, (258), 27.

 

EKİNCİ, Hatice. (1998). Piyano Eğitimine Eğitim Fakülteleri Müzik Eğitimi Bölümlerinde Başlayan Öğrencilerin Birinci Yıl Öğretim Etkinliklerinin Değerlendirilmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).

 

ERCAN, Nevhiz. (1998). Yetişkinlerde Piyano Eğitimi, Karşılaşılan Sorunlar ve Bazı Çözüm Önerileri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2). 151-154.

 

İLHAN, Mine. (1997). Konser Kaygısı Üzerine. Ve Müzik Dergisi, (2).

 

İNCEOĞLU, Metin. (1985). Güdüleme Yöntemleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi ve Basın-Yayın Yüksekokulu Basımevi.

 

IRAN-NEJAD, A. (1990). Active and Dynamic Self Regulation of Learning Processes. Review of Educational Research, (4), 573-602.

 

MASLOW,Abraham H. (1970). Motivation and Personality. Second Edition. New York: Harper-Row Publishers.

 

MORGAN, Clifford T. (1980) Psikolojiye Giriş Ders Kitabı. (Çevirenler: Prof.Dr. Hüsnü Arıcı, Prof.Dr. Işık Savaşır, Doç.Dr. Olcay İmamoğlu), Ankara: Meteksan Ltd. Şti.

 

OWENS, Robert G. (1981). Organizational Behaviour In Education. Second Edition. Englewood Cliffs, Prentice: Hall International Inc.

 

ÖNER, Nejla, A. Le Compte. Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri, El Kitabı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, No:333.

 

ROBBİNS, Stephen. (1994). Örgütsel Davranışın Temelleri. (Çev. Sevgi Ayşe Öztürk), Eskişehir: Etam  A.Ş.

 

SÖNMEZ, Veysel. (1999). Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.

 

T.D.K., Türkçe Sözlük, 1988.

 

TEVRÜZ, Suna. (1996). Endüstri ve Örgüt Psikolojisi. Ankara: 72TDFO Ltd. Şti.

 

TOBİN, K. (1987). The Role of Wait-Time In Higher Level Cognitive Learning. Review of Educational Research, 69-95.

 

UÇAN, Ali. (1997). Müzik Eğitimi, Temel Kavramlar - İlkeler – Yaklaşımlar. Ankara: Adalet Matbaası.

 

USZLER, Marienne, S. GORDON, E. MACH. (1990). The Well-Tempered Keyboard Teacher. New York: A Division of Macmillan, Inc.

 

ÜN AÇIKGÖZ, Kamile. (1996). Etkili Öğrenme ve Öğretme. İzmir: Kanyılmaz Matbaası.