| BİLDİRİLER |
Müzik Eğitimi Ulusal Veri Bankası: www.muzikegitimcileri.net
Öğr.Gör.Burçin Aktükün
Sakarya Ünv.
Devlet Kons.
Sakarya
* Cumhuriyetimizin 80. Yılında Müzik
Sempozyumu, 30-31 Ekim 2003,
İnönü Üniversitesi, Malatya
Bildiriler,s.148-150.
Son yüzyılın en önemli buluşlarından olan
Bilgisayar yavaş yavaş tüm bilimsel alanları
kapsamaya başlamış ve kapsadığı alanların daha hızlı ilerlemesine de vesile
olmuştur. Bu alanlardan bir taneside Müziktir.
Kuşkusuz bilgisayar olmadan da müzik bir şekilde ilerliyordu. Yeni tarzlar
deneniyor, eski veya geleneksel tarzlar bir şekilde korunmaya çalışılıyordu.
Bilgisayarın müzik dünyasına girişinden sonra bu işler çok daha kolay, hızlı ve
en önemlisi paylaşıma açık hale geldi. Internet üzerinde müzikle ilgili pek çok
site hizmet vermeye başladı. Bu siteler üzerinden istediğimiz notaları bulup
arşivimize ekleyebiliyor, istediğimiz beste çalışmalarımızı başkalarıyla
paylaşabiliyor, müzikle ilgili sohbet odaları kurup veya kurulu olan sohbet
odalarına katılıp tartışmalar yapabiliyoruz. Bilgisayar ve getirdiği
teknolojinin avantajları bu kadar da değil. Tüm bunların dışında
sayabileceğimiz bir çok avantajı da yanında getiriyor. Sırasıyla bizlere bu avantajları sunan
teknolojilere, yazılımlara ve işlevlerine bakacak olursak;
1-MIDI Teknolojisi ve Kullanım Alanları: MIDI
olarak adlandırılan standartlaşmış evrensel arabirimin açılımı "Musical Instrument's Digital Interface" yani
"Müzik Enstrümanları Dijital Arabirimi " dir.Bu
arabirim sayesinde elektronik müzik enstrümanları ve bilgisayarlar
birbirleriyle haberleşebiliyorlar. Genelde tüm synthsizer'lar
model farkı gözetmeksizin birbirleriyle haberleşebilecekleri MIDI donanımına
sahiptirler. Midi protokolü 1982-1983 yılları arasında ilk temelleri
oluşturulduğundan beri müzisyenler ve aranjörler arasında yaygın olarak kabul
görmüş ve kullanılmıştır. Bu protokol sayesinde müzikal sunumlar yapmak o kadar
kolaydır ki sadece müzisyenler değil, bilgisayarla multimedya
sunumları yapan ve sunumlarında müzik kullanmak isteyen programcılar da MIDI'
ye sıkça başvururlar. Bir midi sistemi oluşturmak sanıldığı kadar zor değildir.
Bunun için ses kartı olan standart bir bilgisayar bile tek başına yeterli
olmaktadır. Buna ek olarak bir midi kablosu ve bir midi klavye olması işimizi
çok daha kolaylaştıracaktır. Diyelim ki bir beste yaptınız ve bunu
arkadaşlarınıza dinletmek istiyorsunuz. Bu işi tek bir gitarla, piyanoyla ya da herhangi bir müzik aletiyle kolaylıkla yapabilirsiniz.
Peki ya kafanızda daha komplike, çok sesli bir
müzikal yapı varsa ve bunu aklınızdaki gibi insanlara sunmak istiyorsanız!
Böyle bir durumda normalde bir orkestraya ihtiyacınız olacaktır ve bu orkestra
elemanlarına parçayı nasıl çalacaklarını tek tek
öğretmeniz gerekecektir. İşte burada MIDI teknolojisi devreye girecek ve
gerekli yazılım ve donanımla işinizi kolayca bitirmenizi sağlayacak. MIDI
temellerini bir kez öğrenip işin pratiğini, püf noktalarını da öğrendikten
sonra, yaratıcılığınız parmaklarınızın ucundan akarak dijital dünyada hayat
bulur. Kısaca MIDI kullanarak çok sesli düzenlemeler yapabilir bu
düzenlemelerdeki tüm sayısal verilerin üzerinde en ince ayrıntısına kadar
oynamalar yapabilirsiniz. Günümüzde yazılmış pek çok uygulama programı, müzik
bilginiz yeterli olmasa da , kolaylıkla düzenlemeler yapmanıza olanak
sağlayacak özelliklere sahiptir. Böylece zihninde müzik yaratabilen pek çok
insan bestelerini diğer insanlarla paylaşma imkanına kavuşmuştur.
2-MİDİ
Yazılımlarının Gücü: Midi teknolojisiyle beraber bu teknolojiye
uygun yazılımlar da hızla ilerlemeye başlamıştır. Bunların içinden özellikleri
itibarıyla en popüler olanları ise Cakewalk, Cubase, Logic Audio
ve Voyetra (Digital Orchestra Plus) gibi
yazılımlardır. Bu programlar sayesinde evimizde veya işyerimizde küçük bir
stüdyo kurabiliriz. Bu yazılımlarla beraber gelişen başka bir teknolojide Sound Font teknolojisidir. Sound Font teknolojisi sayesinde bilgisayarın ses kartında
bulunan ROM seslerinden kurtulup gerçek ses kalitesine oldukça yaklaşılmıştır.
Yani artık bilgisayarımızdan Kanun, Mey, Bağlama, Darbuka gibi çalgıların
seslerini de klavyenin bir tuşuna basarak elde edebiliyor, bunların üzerine
kendi vokalimizi de kaydedebiliyoruz.
3-Kullanımı Basit
Müzik Programları:
Müzikle doğrudan hiçbir ilişkisi olmayan kullanıcıların dahi kısa sürede
kullanmayı öğrenebileceği ve kendi şarkılarını yaratabileceği programlardır. Örnek olarak Dance e-jay
programını verebiliriz[1]. Programın arabirimi dört
temel bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm parçayı oluşturacağımız kanalların
sıralandığı ana ekran, ikinci bölüm kullanacağımız ses ve çalgı seçeneklerinin
bulunduğu bölüm, üçüncü bölüm parçayı dinleme, durdurma, yeniden yükleme, ileri
ve geri sarma tuşlarının bulunduğu bölüm, dördüncü bölüm ise ses ayarları ve
kayıt yapma seçeneğinden oluşan bölümdür. Programın Demo versiyonunda 8 kanal bulunmaktadır ki bu da bir şarkı
oluşturmak için yeterlidir. Programın kullanımı oldukça basittir. Programı kurup çalıştırdıktan sonra ikinci
bölümde bulunan seçeneklerden sözgelimi Bass kutucuğuna
tıkladık. İkinci bölümün hemen sağında
*.pda formatında yapılmış birbirinden farklı Bass seçenekleri çıkar. Bu kutucuklardaki Bass seslerini dinlemek için seçilen kutucuğun üzerine
çift tıklamak yeterlidir. Bundan sonra yapılacak son şey beğenilen Bass melodisini programın birinci bölümündeki
kanallardan birisine sürükleyip bırakmaktır.
Bu işlem ikinci bölümde bulunan tüm seçenekler üzerinde yapıldığında
ortaya kullanıcıyı da şaşırtacak derecede güzel şarkılar çıkabilmektedir.
Programın bir özelliği de hazırlanan alt yapıya Import seçeneğini
kullanılarak kendi sesinizi veya daha önceden kayıt edilmiş *.wav formatındaki bir sesin eklenebilmesidir.
4-Ses Düzenleme
Programları: Eğer bilgisayarda ses kaydı yapılabiliyorsa,
yapılan bu ses kaydı üzerinde düzenlemeler yapan programların üretilmesi de
kaçınılmazdır. Cool Edit ses düzenlemesi üzerine çıkarılan en popüler
programlardan biridir[2].
Bu ve bunun gibi programlar vasıtasıyla ses kayıtları üzerinde istenilen
değişiklikler yapılabilmektedir. Örneğin mikrofondan yapılan bir ses kaydı
başka bir parçaya eklenebilir, parçanın istenilen yerinden kesilip istenilen
yere yapıştırılabilir. Gene parçanın herhangi bir kanalına belli ses efektleri
eklenebilir, eko ayarları yapılabilir derinlik verilebilir ve tüm bunlar CD ye
aktarılabilir. Bu ve benzeri programların bir diğer önemli özelliği de Plug-in (yama, eklenti) desteği
olmasıdır. Bu eklentiler programa belli özellikler katmaktadır. Örneğin
programa yapılacak bir eklentiyle kayıt sırasında çıkan hışırtı ve dip gürültü
kolayca yok edilebilir. Hatta bu alandaki teknolojik ilerleme, ses kaydındaki detonasyon ve sirtonasyonları
düzeltebilecek dereceye gelmiştir.
5-Nota Yazım
Programları: Amatör ve
profesyonel nota yazımı yapılabilen bir çok nota yazım programı bulunmaktadır.
Bunlardan özellikleri ve popülaritesi itibarıyla ön plana çıkanlardan bir tanesi de Coda Music’ in
üretmiş olduğu Finale adlı
programdır[3].
Bu programı diğer nota yazım programlarından ayıran
en önemli özelliği 2001 versiyonundan itibaren eklenen“Micnotator” ve “Midi Scan” seçenekleridir.Micnotator
seçeneğini kullanarak mikrofondan yapılmış bir ses kaydını notaya dökme olanağı
sunulmaktadır. Henüz çok gelişmemiş
olduğunu düşündüğüm bu özelliğin çok önemli bir başlangıç olduğu kabul
edilmektedir. Midiscan
ise, tarayıcıdan *. Tiff formatında taranmış olan bir nota kağıdındaki
notaları Finale programının ekranına aktarabilmektedir. Dolayısıyla taranmış
olan bu notayı dinleme ve üzerinde düzeltmeler yapma imkanı sunulmaktadır.Ancak sadece bu iş için üretilen programlar
kendi alanlarında daha iyi sonuç vermektedir ki 6 ve 7. maddelerde bunlara
değineceğim. Bu özelliklerin dışında programın ön görünümünde nota yazım
araçları ve kısa yol tuşları bulunmaktadır. Bu tip nota yazım programlarının en
önemli özelliklerinden birisi de, bilgisayara bağlanan Midi çıkışlı bir orgdan
çaldığımız parçanın notalarını anında bilgisayar ekranına aktarabilmesidir. Bir
müzik kitabı veya çalgı metodunu sadece bu programla çıkartabilirsiniz. Finale
programının bir diğer özelliği ise Türk Müziği fontlarının eklenerek
istediğimiz makama ait parçaları yazabilmemizdir. Programı Internet sitesi
üzerinden güncelleme imkanı da sunulmaktadır. Bunun için programı satın almış
ve Internet üzerinden kayıt yaptırmış olmak yeterlidir. Gene programın Internet
sitesinde Demo versiyonları kendi bilgisayarınıza
yükleyip kullanma olanağı da sunulmuştur.
6-Midi Scan:
Kuşkusuz bir müzik öğretmeni, müzik bölümü veya konservatuvar
öğrencisinin ya da akademisyenin en çok işine
yarayacak olan programlar nota yazım programlarıdır. Amatör ve profesyonel nota
yazabileceğimiz bir çok program bulunmaktadır. Bu programların herhangi birini
edinerek notalarımızı yazabiliyoruz. Günümüzde artık bilgisayarda nota yazmak
bizi çokta heyecanlandıran bir olay değil. Ancak teknolojinin sürekli
ilerlemesi ve nota yazımına farklı eklentiler yapılması heyecanımızı
kaybetmemizi engelliyor. Bunlardan bir tanesi Midi Scan[4] teknolojisidir. Nota yazımına ek olarak,
yazılmış bir notayı okuyabilme özelliği. Arşivimizde bulunan ve belki
melodisini dahi bilmediğimiz eserleri gün ışığına çıkartarak dinlememizi
sağlayacak bir yazılım. Kullanımı çok zor olmayan bu programlarla, elimizde
bulunan bir nota kağıdını bilgisayarımıza bağlı olan bir scanner
(tarayıcı) yardımıyla tarayıp bilgisayarın ekranına aktarıp dinleme ve üzerinde
düzeltmeler yapabilme imkanları sunulmaktadır.7-Gerçek Zamanlı Ses Nota Çeviricileri: Bilgisayara yapılan ses kayıtları genelde *.wav formatındadır ve bu formattaki seslerin bilgisayardaki
görüntüleri genelde grafikseldir. Kayıt edilmiş sesin üzerinde çeşitli
oynamalar yapmak demek bu grafiksel şekillerin üzerinde oynama yapmak anlamına
gelir. Yeni gelişmeye başlayan “REAL TIME SOUND TO NOTE CONVERTER” yazılımları
sayesinde artık mikrofondan verdiğimiz seslerin notalarını da görme imkanımız
oluyor. Müzik ve Bilgisayar dünyasında devrim sayılabilecek bu yazılımların bir
çoğu aslında istenilen kalitede olmasa da Finale
programının sunduğu micnotator
eklentisinden daha başarılı oldukları söylenebilir. Ancak teknoloji bu hızla
gelişmeye devam ederse bilgisayarımızda kayıtlı olan herhangi bir formattaki
müziğin tüm partisyonlarını nota olarak görebileceğiz. Profesyonel bir kullanım
ve iyi bir teçhizatla böyle bir yazılım kullanılarak Konservatuvar
ve Müzik bölümlerine giriş sınavları da yapılabilir[5].8-Kulak Eğitimine İlişkin Yazılımlar:Ülkemizdeki
müzik okullarının hemen hepsinde temel amaç öncelikle kulağı eğitmek ise bu tip
yazılımların öğrencilere sağlayacağı avantajlar çok fazladır. Yazılımların
içinde tek ses, çift ses, üç ses, melodik bellek, ritmik bellek, dikte gibi
çalışmalar bulunmaktadır. Bununla ilgili olarak en çok kullanılan program E-Magic in çıkarttığı Hear Master[6]
dır. Program bizlere gelişmiş bir çok özellik sunmaktadır. Bu özelliklerden en
çok göze çarpanı kendi hazırladığımız çalışmaları program içine ekleyebilme
özelliğidir. Yani bir öğretmen öğrencisine istediği tip bir kulak
çalışmasını hazırlayıp bir disket içinde
verebilecek ve sonuçlarını gözlemleyebilecektir.
Sonuç
Teknoloji bu kadar büyük bir hızla ilerlerken
müzikle uğraşan insanların hele ki Konservatuvar veya
Müzik Bölümlerinde okuyan öğrencilerin buna kayıtsız kalması veya bundan mahrum
kalması çok büyük bir eksiklik olacaktır. Dolayısıyla bu eksikliği
doldurabilecek öğretim elemanlarının yetiştirilip müzikte bilgisayar kullanımı
ile ilgili derslerin en kısa zamanda açılması gerekmektedir. Ancak böylesi bir
dersi açmış olmak için açmamak gerektiğini de düşünüyorum. Gerekli minimum koşullar
sağlanmadan (müzik bölümlerinin kendilerine ait bilgisayar laboratuarları veya
odaları gibi..) açılan böylesi bir dersin sadece teorik olarak verilmesinin
öğrencilere fayda sağlamayacağı kanaatindeyim.